పశ్చిమాసియా యుద్ధ మేఘాలు భారత్ ను తీవ్రంగా కలవరపెడుతున్నాయా?

పశ్చిమాసియాలో వివాదాలు విస్తృతమయ్యే అవకాశంపై భారతదేశం "చాలా" ఆందోళన చెందుతోందని విదేశాంగ మంత్రి ఎస్ జైశంకర్ ఇటీవల ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. దేశానికి ప్రధాన ఇంధన వనరులు సరఫరా అయ్యే ప్రాంతాలలో ఇది ఒకటి. దీనిపై ప్రధానమంత్రి కూడా ఇక్కడ తన దృష్టిపెడుతున్నట్లు తెలుస్తోంది.

వివాదం విస్తరించినట్లయితే, గల్ఫ్ ప్రాంతంలో లక్షలాది మంది భారతీయులను కూడా సురక్షితంగా రక్షించాల్సిన అవసరం న్యూఢిల్లీకి ఉంది. ఇది దేశానికి అతిపెద్ద సవాల్ విసురుతుందనడంలో సందేహం లేదు. గత ఏడాది అక్టోబరు 7న 1,200 మందిని అమాయక యూదు ప్రజలను చంపి, 254 మందిని బందీలుగా పట్టుకోవడంతో ఇజ్రాయెల్ భారీ ప్రతీకారానికి దారీ తీసింది. దాదాపు 42 వేల మంది పాలస్తీనాలు అకాల మరణం చెందడానికి కారణం కావడం హమాస్ అనాలోచిత దాడికి నిదర్శనంగా చెప్పవచ్చు. ఈ యుద్ధంలో గాజాను యూదు సైన్యం దాదాపుగా తుడిచిపెట్టేసింది.

ఇప్పుడు యుద్ధం లెబనాన్‌కు వ్యాపించింది. ఈ ప్రాంతంలోని ఇతర దేశాలకు చేరుకుంటుంది. ఇజ్రాయెల్ ప్రధాన ప్రత్యర్థి అయిన ఇరాన్‌ను వివాదంలోకి లాగుతోంది. ఇజ్రాయెల్ సైన్యం హిజ్బుల్లా చీఫ్ హసన్ నస్రల్లాను హతమార్చింది. ఇది ఉగ్రవాద సంస్థను రెచ్చగొట్టడానికి కారణమైంది. తరువాత ఇరాన్ పై దాడి చేసి యుద్దాన్ని ప్రాంతీయ స్థాయికీ తీసుకెళ్లడానికి ప్రయత్నాలు చేస్తోంది. ఇలా యుద్ధం పెరిగితే దాని ప్రభావాలు ప్రపంచం మొత్తం మీద ఉంటుంది.

పశ్చిమాసియాలోని రెండు దేశాలు అణు శక్తులే. వారు యుద్ధానికి దిగితే అది అణు జ్వాలగా మారే ప్రమాదం ఉందని పరిశీలకులు భయపడుతున్నారు. టెహ్రాన్ ఎప్పుడూ అణ్వాయుధాలను ఉపయోగించదని ఇరాన్ సుప్రీం నాయకుడు అయతుల్లా అలీ ఖమేనీ అన్నారు. కానీ పెరుగుతున్న ఉద్రిక్తతలో ఇటువంటి హామీలు ప్రజలను ఓదార్చడంలో విఫలమవుతుంటాయి.

భారతదేశానికి, పశ్చిమాసియా వ్యూహాత్మకంగా చాలా ముఖ్యమైనది. దాని ప్రధాన ఇంధన వనరులలో ఒకటే కాకుండా, భారత్ - గల్ఫ్ మధ్య వాణిజ్యం, పెట్టుబడులు ఇటీవలి సంవత్సరాలలో గణనీయంగా పెరిగాయి. తొమ్మిది మిలియన్లకు పైగా భారతీయులు అక్కడ నివసిస్తున్నారు. పెద్ద సంఖ్యలో భారతీయ ముస్లింలు హజ్, తీర్థయాత్రల కోసం ఈ ప్రాంతాన్ని సందర్శిస్తారు.

మార్చి 2024తో ముగిసిన ఆర్థిక సంవత్సరంలో, భారతదేశం ఈ ప్రాంతం నుంచి 232.5 మిలియన్ టన్నుల ముడి చమురు, 30.91 బిలియన్ క్యూబిక్ మీటర్ల గ్యాస్‌ను దిగుమతి చేసుకుంది.

భారతదేశ నికర చమురు, గ్యాస్ దిగుమతి బిల్లు సంవత్సరానికి USD 121.6 బిలియన్లు. ఇరు పక్షాల మధ్య ద్వైపాక్షిక వాణిజ్యం USD 161.82 బిలియన్లకు పైగా ఉంది, ఇది దేశ మొత్తం వాణిజ్యంలో 14 శాతం కంటే ఎక్కువ.

"ఇది ఇంధన సరఫరాలు, ఆర్థిక ప్రాజెక్టులు, 9.5 మిలియన్లకు పైగా ఉన్న ప్రవాసుల వంటి భారతదేశ కీలక ప్రయోజనాలను ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేస్తుంది" అని భారత మాజీ దౌత్యవేత్త అనిల్ త్రిగుణాయత్ చెప్పారు.

న్యూ ఢిల్లీ థింక్-ట్యాంక్ వివేకానంద ఇంటర్నేషనల్ ఫౌండేషన్‌లో విశిష్ట సహచరుడు త్రిగుణాయత్, భారతదేశాన్ని యూరప్‌కు (రష్యా, ఇరాన్, మధ్య ఆసియా, అజర్‌బైజాన్ నుంచి యూరప్) లేదా IMEECకి అనుసంధానించే INSTC (ఇంటర్నేషనల్ నార్త్ సౌత్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ కారిడార్) వంటి భారతీయ కనెక్టివిటీ ప్రాజెక్టులు అని చెప్పారు. (ఇండియా-మిడిల్ ఈస్ట్-యూరోప్ ఎకనామిక్ కారిడార్) ప్రత్యక్ష ఇరాన్-ఇజ్రాయెల్ వివాదంలో కూడా ప్రతికూలంగా ప్రభావితం కావచ్చు).

ఇరాన్ చమురు, గ్యాస్‌పై ఆధారపడటం గణనీయంగా తగ్గినప్పటికీ, భారతదేశం తన ఇంధన వనరులలో 55 నుంచి 60 శాతం గల్ఫ్ దేశాలపైనే ఆధారపడి ఉంది.

ఈ ప్రాంతంలో పనిచేసే భారతీయులు కూడా గణనీయమైన మొత్తంలో రెమిటెన్స్‌లను దేశానికి పంపుతున్నారు. దీని విలువ USD 40 బిలియన్ల వరకు ఉంటుంది. ఇది దేశం చమురు బిల్లులో గణనీయమైన భాగాన్ని పంచుకోవడంలో సహాయపడుతుంది.

"ఇరుకైన సముద్ర మార్గాల గుండా ప్రయాణిస్తున్న నౌకలపై హౌతీలు జరిపిన దాడుల నేపథ్యంలో ఈ ప్రాంతం గుండా వెళుతున్న సామాగ్రిపై బీమా కవరేజీ పెరిగింది" అని ఈ ప్రాంతంలోని ప్రముఖ నిపుణుడిగా విస్తృతంగా పరిగణించబడుతున్న మాజీ భారతీయ దౌత్యవేత్త తల్మిజ్ అహ్మద్ చెప్పారు.

ప్రాంతం అస్థిరత కారణంగా చాలా నౌకలు, ఓడలు ఇప్పుడు కేప్ ఆఫ్ గుడ్ హోప్ మార్గం గుండా ఆఫ్రికా దిగువ భాగం నుంచి ప్రయాణిస్తున్నాయి. ఇది చాలా దూరమైన మార్గం. దీనివల్ల ప్రయాణ ఖర్చులు విపరీతంగా పెరిగిపోతున్నాయి.

"వివాదం పెరిగి, ఇజ్రాయెల్ - ఇరాన్ యుద్ధంలోకి ప్రవేశిస్తే, పరిస్థితి మరింత దిగజారుతుంది. పశ్చిమాసియాలో సరఫరా లైన్లు మరింత ప్రభావితమవుతాయి" అని అహ్మద్ మాట.

ఇజ్రాయెల్, ఇరాన్ రెండూ భారతదేశానికి వ్యూహాత్మక భాగస్వాములు. దీంతో న్యూఢిల్లీ సందిగ్ధంలో పడింది. ఇరు దేశాలతో సత్సంబంధాలు కొనసాగించేందుకు భారత్‌ నడుం బిగించింది. పరిస్థితి క్షీణించడం న్యూఢిల్లీకి దౌత్యపరమైన సవాలు అవుతుంది.

చాబహార్ వద్ద షాహిద్ బెహెస్తీ నౌకాశ్రయాన్ని నిర్వహించడానికి, పాకిస్తాన్ ప్రమేయం లేకుండా ఆప్ఘనిస్తాన్ సహ ఇతర మధ్యాసియా దేశాలతో కనెక్టివీటి పెంచుకోవడానికి ఇది వీలు కలిగిస్తుంది. ఇందు కోసం ఇరాన్ తో పది సంవత్సరాల ఒప్పందం కుదుర్చుకుంది.

మరోవైపు, ఇజ్రాయెల్ భారతదేశానికి అత్యంత ముఖ్యమైన భాగస్వాములలో ఒకటి. రెండు దేశాలు ఉమ్మడి ఆయుధాల ఉత్పత్తి, భద్రత, ఇంటెలిజెన్స్-షేరింగ్‌తో పాటు వ్యవసాయం - వాణిజ్యం, పెట్టుబడులతో సహా అనేక రంగాలలో పరస్పరం సహకరించుకుంటున్నాయి.

యునైటెడ్ స్టేట్స్‌లోని బలమైన యూదు లాబీ కూడా భారతీయ ఆందోళనలు, ఆసక్తుల గురించి అమెరికన్ చట్టసభ సభ్యులలో అనుకూలమైన అభిప్రాయాన్ని సృష్టించడంలో సహాయపడింది.

భయంకరమైన గాజా యుద్ధం రెండవ సంవత్సరంలోకి ప్రవేశిస్తున్నందున, ఇజ్రాయెల్- ఇరాన్ అనే రెండు ప్రధాన ప్రత్యర్థులకు పరిస్థితి ఎలా ఉందో అంచనా వేయడానికి నిపుణులకు అవకాశం ఇచ్చింది.

పరిణామాలు ఇరాన్‌ను ఎలా ప్రభావితం చేశాయి

చాలా మంది పరిశీలకులు ఇజ్రాయెల్‌పై హమాస్ చేసిన దాడి అనాలోచితంగా జరిగిందని. ఇరాన్‌కు ముందస్తు అవగాహన లేదా అనుమతి లేకుండానే నిర్వహించారని అంగీకరిస్తున్నారు.

ఈ తరుణంలో ఇజ్రాయెల్‌తో ఎలాంటి ప్రత్యక్ష ఘర్షణకు దిగేందుకు ఇరాన్ సిద్ధంగా లేదు. ఇరాన్ మొదటి రక్షణ శ్రేణిగా విస్తృతంగా పరిగణించబడే ప్రాంతంలో దాని సన్నిహిత మిత్రుడు హిజ్బుల్లా కూడా కాదు.

లెబనాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థ సుదీర్ఘ సంక్షోభంలో ఉన్నందున హిజ్బుల్లా పోరాటానికి ఇష్టపడలేదు. తాజా సంఘర్షణ ఆర్థిక సంక్షోభాన్ని మరింత తీవ్రతరం చేస్తుంది. ఇరాన్ వ్యూహాత్మక సహనాన్ని కొనసాగించాలని కోరుకుంది. ఇక్కడ అక్టోబర్ 7 దాడులకు ముందు కూడా ఇజ్రాయెల్ నుంచి గత సంవత్సరాల్లో అనేక హింట్స్ వచ్చాయి. ఎందుకంటే ఇది ప్రాంతీయ యుద్ధాన్ని నివారించాలని కోరుకుందని నిపుణులు అంటున్నారు.

సుదీర్ఘ అమెరికా ఆంక్షల కారణంగా ఇరాన్‌లో కొనసాగుతున్న ఆర్థిక సంక్షోభం ఇస్లామిక్ పాలన చట్టబద్ధతను సవాలు చేసింది. దీనిని తరచుగా ప్రజలు, ముఖ్యంగా విప్లవానంతర యువత ప్రశ్నిస్తూ సవాల్ చేస్తున్నారు.

ఇరాన్ ప్రజల పాలనపై విశ్వాసాన్ని పునరుద్ధరించడానికి USతో నిమగ్నమై, ఆంక్షలను ఎత్తివేయడం టెహ్రాన్ ప్రధాన ప్రాధాన్యత. ఇజ్రాయెల్‌తో ఘర్షణ USతో చర్చలు జరిపే అవకాశాలను అడ్డుకోవచ్చని, అమెరికన్లను ప్రాంతీయ వివాదంలోకి లాగుతుందని దానికి తెలుసు. కానీ హిజ్బుల్లా నిర్మూలన ఇప్పుడు చాలా తక్కువ ఎంపికలతో, అది త్వరలో దాడి చేయబడుతుందనే భయంతో బిగుసుకుపోతోంది. ఇది వ్యూహాత్మక సంయమనాన్ని విచ్ఛిన్నం చేయడానికి, ఇజ్రాయెల్‌తో పూర్తి స్థాయి సాయుధ ఘర్షణకు దిగేలా చేస్తుంది.

పెరుగుతున్న ఉద్రిక్తత వల్ల అతిపెద్ద లబ్ధి దాని ప్రధాన మంత్రి బెంజమిన్ నెతన్యాహు పొందుతున్నారు. గాజా యుద్ధం ప్రారంభమైనప్పుడు అతని శక్తి తక్కువగా ఉండేది. బందీలను విడిపించేందుకు ఇజ్రాయెల్ ప్రజల నుంచి ఈయన ప్రభుత్వం విపరీతమైన ఒత్తిడికి గురయ్యాడు.

తన ఇటీవలి US పర్యటనలో, నెతన్యాహు పరిస్థితిని సరిగ్గా అర్థం చేసుకున్నారు. డెమొక్రాట్ నాయకత్వం గందరగోళంలో ఉన్నందున, చాలా మంది అధ్యక్ష ఎన్నికలలో బిజీగా ఉన్నందున ఇప్పుడు చర్య తీసుకునే అవకాశం ఉందని తెలుసుకున్నారు. ఎన్నికల తర్వాత, డొనాల్డ్ ట్రంప్ లేదా కమలా హారిస్ విజయంతో సంబంధం లేకుండా, అతను యుద్ధాన్ని ఆపివేసి ఒప్పందంపై సంతకం చేయవలసి ఉంటుందని అతను గ్రహించాడు.

ప్రాంతీయ సంఘర్షణను నివారించడానికి ఇరాన్ నాయకత్వం అనేక నష్టాలకు సిద్ధంగా ఉన్నందున అతను ఈ ప్రాంతంలో తన మిత్రదేశాలను అణచివేయడానికి ఇరాన్ వ్యూహాత్మక సంయమనాన్ని పూర్తిగా ఉపయోగించుకున్నాడు. టెహ్రాన్‌ను బ్యాక్‌ఫుట్‌లో ఉంచాడు. ఇజ్రాయెల్‌లో అతని పాపులారిటీ రేటింగ్ ఇప్పుడు గణనీయంగా పెరిగింది.

ఇజ్రాయెల్‌ను ఆయుధాలను కొనసాగించి, దౌత్యపరంగా, రాజకీయంగా, డబ్బు, తెలివితేటలతో మద్దతునిస్తూ కాల్పుల విరమణ కోసం బహిరంగంగా పిలుపునిచ్చినప్పటికీ US అధ్యక్షుడు జో బైడెన్ అందించిన మద్దతు అతని విజయానికి ఒక ప్రధాన అంశం.

ఏది ఏమైనప్పటికీ, ఇజ్రాయెల్, ఇరాన్ ఒకదానికొకటి వ్యతిరేకంగా చేసే ఏదైనా తదుపరి చర్య భారత్ సహ ఇతర చోట్ల తీవ్రమైన ఆందోళనలను సృష్టించిన ప్రాంతీయ సంఘర్షణకు దారితీయవచ్చు. ఉద్రిక్తతతో నిండిన అస్థిర ప్రాంతంలో పరిస్థితి ఎలా మారుతుందో అంచనా వేయడానికి ఏ నిపుణుడూ ఇష్టపడరు.