వైద్య నిర్లక్ష్యం ప్రాణాలు బలితీసుకుంటుందని పాలకులు చెబితే సరిపోతుందా?

వైద్య నిర్లక్ష్యం వల్ల రోగులు ప్రాణాలు కోల్పోతున్నారని పాలకులు అంగీకరించడంతో సరిపెట్టుకుంటే సరిపోతుందా? ఇది సమస్యను గుర్తించడం మాత్రమే, కానీ పరిష్కారం కాదు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో వైద్య నిర్లక్ష్యం లేదా రోగ నిర్ధారణలో జాప్యం వల్ల మరణాలు సంభవిస్తున్నాయని కొన్ని సంఘటనలు తెలియజేస్తున్నాయి. (ఉదాహరణకు, 2025 ఫిబ్రవరిలో గిల్లెన్-బారే సిండ్రోమ్ కేసుల్లో రెండు మరణాలు). కానీ ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి పాలకులు తీసుకుంటున్న చర్యలు పరిమితంగా ఉన్నాయి.

పాలకులు సమస్యను అంగీకరించడం కంటే, దాన్ని రాజకీయంగా ఉపయోగించుకునే ప్రమాదం ఉంది. ఉదాహరణకు బ్లాక్‌బక్ సీఈవో ట్వీట్‌పై ఏపీ-కర్నాటక మధ్య రాజకీయ రగడ జరిగినట్టే, హెల్త్‌కేర్ సమస్యలను కూడా రాజకీయం చేసే అవకాశం ఉంది. బదులుగా పాలకులు బాధ్యతాయుతంగా సమస్యలను పరిష్కరించే దిశగా అడుగులు వేయాలి.

వైద్య నిర్లక్ష్యం సమస్యను పాలకులు అంగీకరించడం మొదటి అడుగు మాత్రమే. అది సరిపోదు, ఎందుకంటే ప్రజలకు ఫలితాలు కావాలి, కేవలం మాటలు కాదు. సిస్టమాటిక్ రిఫార్మ్స్, పారదర్శకత, బాధ్యత నిర్ధారణ, డేటా సేకరణ ద్వారా మాత్రమే ఈ సమస్యను నియంత్రించవచ్చు. లేకపోతే ఇటువంటి అంగీకారాలు రాజకీయ స్టంట్‌లుగా మిగిలిపోతాయి.

భారత్‌లో అసమర్థ వైద్య సేవల వల్ల ఏటా 16 లక్షల మరణాలు

దేశంలో అసమర్థ ఆరోగ్య సేవలు, తక్కువ నాణ్యత కలిగిన చికిత్సల వల్ల ఏటా సుమారు 16 లక్షల మంది ప్రాణాలు కోల్పోతున్నట్లు వెల్లడైంది. ‘లాన్సెట్ గ్లోబల్ హెల్త్ కమిషన్ ఆన్ హై క్వాలిటీ హెల్త్ సిస్టమ్స్’ (The Lancet Global Health Commission on High-Quality Health Systems) అధ్యయనం 2018 సెప్టెంబర్ 6న బ్రిటిష్ మెడికల్ జర్నల్ 'ది లాన్సెట్'లో ప్రచురితమైంది.

అధ్యయనం విశ్లేషణ

పేద, మద్య తరగతి ఆదాయ దేశాల్లో (LMICs) ఆరోగ్య సేవలు అందుబాటులో ఉన్నప్పటికీ, వాటి నాణ్యత తక్కువగా ఉండటం వల్ల ప్రతి ఏటా సుమారు 86 లక్షల మరణాలు జరుగుతున్నాయి. వీటిలో 50 లక్షలు (సుమారు 58%) అసమర్థ చికిత్సల వల్ల, మిగిలిన 36 లక్షలు (42%) సేవలు పొందకపోవడం వల్లనే జరుగుతున్నాయి.

2016 డేటా ప్రకారం భారత్‌లో ఏటా 16 లక్షల మరణాలు (1.6 మిలియన్) తక్కువ నాణ్యత కలిగిన ఆరోగ్య సేవల వల్ల జరుగుతున్నాయి. మరో 8.38 లక్షల మరణాలు సేవలు పొందకపోవడం వల్ల జరుగుతున్నాయి. మొత్తం 24.38 లక్షల మరణాలు చికిత్స సాధ్యమైన వ్యాధుల వల్ల జరుగుతున్నాయి.

హృద్రోగాలు, స్ట్రోక్, డయాబెటిస్, క్యాన్సర్, టీబీ, గర్భిణీలు, పిల్లల వ్యాధులు వంటి SDG (సస్టైనబుల్ డెవలప్మెంట్ గోల్స్) లక్ష్యాల్లో భాగమైన 61 వ్యాధుల్లో 81% హృద్రోగాలు, 81% టీకాలు ద్వారా నివారించగల వ్యాధులు, 61% పిల్లల వ్యాధులు అసమర్థ చికిత్సల వల్లే మరణాలకు దారితీస్తున్నాయి. క్యాన్సర్‌లో 89%, మానసిక వ్యాధుల్లో 85% మరణాలు సేవలు పొందకపోవడం వల్ల జరుగుతున్నాయి.

2015లో ఈ మరణాల వల్ల ప్రపంచవ్యాప్తంగా 6 ట్రిలియన్ డాలర్ల (సుమారు 429 లక్షల కోట్ల రూపాయలు) ఆర్థిక నష్టం జరిగింది.

అధ్యయనం పద్ధతి

ఈ పరిశోధన 137 తక్కువ, మధ్యమ ఆదాయ దేశాల్లో 2016 గ్లోబల్ బర్డెన్ ఆఫ్ డిసీజ్ (GBD) స్టడీ డేటాను ఉపయోగించి, 23 అధిక ఆదాయ దేశాలతో (బలమైన ఆరోగ్య వ్యవస్థలు ఉన్నవి) పోల్చి మరణాల ఆధారంగా అంచనా వేసింది. "అమెనబుల్ మరణాలు" (చికిత్స ద్వారా నివారించగల మరణాలు)ను కేస్ ఫాటాలిటీ రేట్ల ఆధారంగా లెక్కించారు.

సిఫార్సులు

ఆరోగ్య సేవల నాణ్యతను మెరుగుపరచడానికి పబ్లిక్ అకౌంటబిలిటీ, పారదర్శకత పెంచాలి.

2021 నాటికి దేశాలు క్వాలిటీ మెట్రిక్స్ డాష్‌బోర్డ్‌ను అమలు చేయాలి.

మెడిసిన్, ఎక్విప్‌మెంట్, నైపుణ్యవంతమైన సిబ్బంది అందుబాటు వంటి సాధారణ మెట్రిక్స్‌కు దూరంగా, నిజమైన నాణ్యతను కొలిచే పరిమాణాలు అవసరం.

ఏపీలో రీసెంట్ ఘటనలు

గిల్లెన్-బారే సిండ్రోమ్ (GBS) సస్పెక్టెడ్ కేసుల్లో రెండు మరణాలు (రెనుకా మహంతి(63) సునీతా(35) సంభవించాయి. ఇవి విశాఖపట్నం కింగ్ జార్జ్ హాస్పిటల్ (KGH), విజయవాడ గవర్నమెంట్ జనరల్ హాస్పిటల్ (GGH)లో జరిగాయి. బాధితుల కుటుంబాలు డాక్టర్ల నిర్లక్ష్యం అని ఆరోపించాయి. కానీ హాస్పిటల్ సూపరింటెండెంట్స్ దాన్ని ఖండించారు (రెనుకా హార్ట్ అటాక్ వల్ల, సునీతా ప్రీ-ఎగ్జిస్టింగ్ కండిషన్స్ వల్ల చనిపోయిందని). జనవరి 2025 నుంచి ఏపీలో 45 GBS కేసులు నమోదయ్యాయి. వీటిలో 19 మంది ట్రీట్‌మెంట్‌లో ఉన్నారు.

హెల్త్ మినిస్టర్ వై సత్య కుమార్ యాదవ్ ఫిబ్రవరి 18, 2025న ఈ రెండు మరణాలపై విచారణకు ఆదేశించారు. డైరెక్టర్ ఆఫ్ మెడికల్ ఎడ్యుకేషన్ (DME) నుంచి రిపోర్ట్ కోరారు. ఇది ప్రభుత్వం సమస్యను అంగీకరించినట్టు చూపిస్తుంది. అలాగే నిర్లక్ష్యాన్ని ఖండించారు. 2017లో అనంతపురం హాస్పిటల్‌లో 24 గంటల్లో 9 మరణాలు సంభవించినప్పుడు కూడా అధికారులు నిర్లక్ష్యాన్ని ఖండించారు. మొత్తంగా ప్రభుత్వం బ్రాడర్ అంకెలు వెల్లడించలేదు. కేవలం ఇన్సిడెంట్-స్పెసిఫిక్ ఎంక్వైరీలు మాత్రమే చేస్తున్నారు.

2024 అక్టోబర్‌లో ఒక పేషెంట్ డెత్ పై నిర్లక్ష్యం ఆరోపణలతో ప్రోబ్ జరిగింది. మొత్తంగా ఏపీలో ఈ సమస్యపై సమగ్ర సర్వేలు లేవు. ప్రభుత్వం ఇన్సిడెంట్-బేస్డ్ స్పందనలు మాత్రమే ఇస్తోంది.

గుంటూరు జిల్లా తురకపాలెం గ్రామంలో చోటు చేసుకున్న పరిణామాల్లో సుమారు 30 మంది పైన చనిపోయారు. వందల మంది అస్వస్థులుగా మిగిలారు. సమస్య వచ్చిన నాలుగు నెలల తరువాత గుర్తించారు. గుర్తించి నెల రోజులు కావస్తున్నా ఇంత వరకు ఏ కారణాలతో అక్కడి ప్రజలు చనిపోతున్నారో సరైన నిర్థారణలు లేవు. ఈ విషయంలోనూ మంత్రి మాటలకే పరిమితం అయ్యారు.

నాణ్యతపై దృష్టి పెట్టాలి

ఈ అధ్యయనం భారత్‌లో ఆరోగ్య వ్యవస్థలో ప్రవేశం మాత్రమే సరిపోకుండా, నాణ్యతపై దృష్టి పెట్టాలని సూచిస్తుంది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా అసమర్థ ఆరోగ్య సేవల వల్ల 50 లక్షల మంది మరణిస్తుండగా, దానిలో మూడో వంతు (సుమారు 16 లక్షలు) భారత్‌లోనే జరుగుతున్నాయి. రోగ నిర్ధారణలో జాప్యం కారణంగా హృద్రోగాలు (సీవీడీలు) వంటి వ్యాధుల్లో 30.8% మరణాలు సంభవిస్తున్నాయి. క్యాన్సర్ వంటి రోగాల్లో కూడా మూడింట రెండు వంతుల మంది రోగులు ఆలస్యంగా నిర్ధారణ కారణంగా ప్రాణాలు కోల్పోతున్నారు. టీబీ వంటి వ్యాధుల్లో ప్రీ-ట్రీట్‌మెంట్ లాస్ టు ఫాలో-అప్ 22.1% వరకు ఉంది. ఇది చికిత్స ప్రారంభం కాక ముందే రోగులు వ్యవస్థ నుంచి దూరమవుతున్నట్లు సూచిస్తోంది. కోవిడ్ మహమ్మారి సమయంలో కూడా 75% మరణాలు ఆలస్య నిర్ధారణ, ఆసుపత్రికి ఆలస్యంగా చేరడం వల్లే జరిగాయి.

ఏటా 10 లక్షల మంది డ్రగ్-రెసిస్టెంట్ ఇన్ఫెక్షన్ల వల్ల మృతి

యాంటిబయోటిక్స్ అధిక వినియోగం మరో పెద్ద సవాలుగా మారింది. భారత్‌లో సూపర్‌బగ్స్ (డ్రగ్-రెసిస్టెంట్ ఇన్ఫెక్షన్స్) సమస్య తీవ్రంగా ఉంది. ఏటా సుమారు 10 లక్షల మంది డ్రగ్-రెసిస్టెంట్ ఇన్ఫెక్షన్ల వల్ల చనిపోతున్నారు. వీటిలో చాలా వరకు సరైన యాంటిబయోటిక్స్ అందుబాటులో లేకపోవడం వల్ల జరుగుతున్నాయి. 2019లో మాత్రమే 2.97 లక్షల మరణాలు ఆంటిమైక్రోబియల్ రెసిస్టెన్స్ (ఏఎంఆర్)తో నేరుగా సంబంధం కలిగి ఉన్నాయి. 2000 నుంచి 2015 వరకు యాంటిబయోటిక్ వినియోగం 103% పెరిగింది. ఇది మానవులు, జంతువులలో అధిక వాడకం వల్ల డ్రగ్-రెసిస్టెంట్ ఇన్ఫెక్షన్లు పెరుగుతున్నాయి. ఆర్థిక ప్రోత్సాహకాలు, అవగాహన లోపం వంటివి ఈ సమస్యను మరింత తీవ్రతరం చేస్తున్నాయి.

ఈ సవాళ్లను అధిగమించేందుకు ప్రభుత్వం పలు చర్యలు చేపట్టింది. 2018-2025 మధ్య ‘నేషనల్ పేషెంట్ సేఫ్టీ ఇంప్లిమెంటేషన్ ఫ్రేమ్‌వర్క్’ (ఎన్‌పీఎస్‌ఐఎఫ్) ద్వారా అన్ని స్థాయిల్లో రోగి భద్రతను మెరుగుపరచాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ఇది డబ్ల్యూహెచ్‌ఓ దక్షిణాసియా వ్యూహంతో సమన్వయంగా ఉంది. అలాగే ఆయుష్మాన్ భారత్ డిజిటల్ మిషన్ ద్వారా డిజిటల్ హెల్త్ ఎకోసిస్టమ్‌ను ఏర్పాటు చేసి, ఆరోగ్య సేవలను సమగ్రంగా అందుబాటులోకి తెచ్చారు. క్వాలిటీ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా, ప్రాథమిక, ద్వితీయ, తృతీయ స్థాయి సేవల బలోపేతం వంటి చర్యలు కూడా ఉన్నాయి.

మొత్తంగా మంత్రి వ్యాఖ్యలు వైద్య వ్యవస్థలో ఉన్న లోటుపాట్లను సూచిస్తున్నప్పటికీ, ప్రభుత్వ చర్యలు ఆశాజనకంగా ఉన్నాయి. అయితే ఈ చర్యలు గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో సమర్థవంతంగా అమలు కావాలంటే అవగాహన ప్రచారాలు, వైద్యుల శిక్షణ, మౌలిక సదుపాయాలు మరింత బలోపేతం కావాలి. లేకుంటే భవిష్యత్తులో ప్రాణ నష్టం మరింత పెరిగే ప్రమాదం ఉంది.