పర్యాటక రంగంలో ‘క్యారవాన్ టూరిజం’ కొత్త పుంతలు!

జాతీయ స్థాయిలో క్యారవాన్ టూరిజం

కేంద్ర ప్రభుత్వం 2023లో 'ప్రమోషన్ ఆఫ్ క్యారవాన్ టూరిజం అండ్ క్యారవాన్ క్యాంపింగ్ పార్క్స్' పాలసీని ప్రవేశపెట్టింది. ఇది పర్యాటకులకు స్వేచ్ఛా ప్రయాణాన్ని అందించడం, రోడ్‌సైడ్ ఇన్‌ఫ్రా (క్యాంపింగ్ పార్కులు, పార్కింగ్, వాస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్)ను అభివృద్ధి చేయడం, స్థానిక ఉపాధి అవకాశాలను సృష్టించడం మీద దృష్టి సారించింది. 2025 సెప్టెంబర్ 18 నాటికి అప్డేట్స్ తో రూపొందించిన ఈ పాలసీ రాష్ట్రాలకు గైడ్‌లైన్స్ ఇస్తూ, క్యారవాన్ ఆపరేటర్లకు క్యాపిటల్ సబ్సిడీలు (25 శాతం వరకు), ట్యాక్స్ రీయింబర్స్‌మెంట్లు, స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ ప్రోగ్రామ్‌లను అందిస్తోంది.

ఈ పాలసీ కోవిడ్ తర్వాత 'సస్టైనబుల్ ట్రావెల్' ట్రెండ్‌కు సరిపోతుంది. ప్రపంచంలో ఆర్వీ టూరిజం మార్కెట్ 2025 నాటికి $100 బిలియన్‌లకు చేరుతుందని అంచనా. భారత్‌లో ఇది 5 శాతం మార్కెట్ షేర్‌ను లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. అయితే రోడ్ సేఫ్టీ, ఎన్విరాన్‌మెంటల్ ఇంపాక్ట్ మీద దృష్టి లేకపోవడం లోపంగా చెప్పొచ్చు.

ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో క్యారవాన్ టూరిజం

ఆంధ్రప్రదేశ్ తన 'టూరిజం పాలసీ 2024–29'లో క్యారవాన్ టూరిజాన్ని కీలక భాగంగా చేసుకుంది. గత 15 నెలల్లో రూ. 10,644 కోట్ల ఇన్వెస్ట్‌మెంట్లు ఆకర్షించిన రాష్ట్రం, 103 కంపెనీలతో ఎంవోయూలు కుదుర్చుకుంది. టూరిజం మంత్రి కందుల దుర్గేశ్ చెబుతున్న ప్రకారం స్టార్ హోటల్స్ ఫీజిబుల్ కాని డెస్టినేషన్లలో (గ్రామీణ, ట్రైబల్ ప్రాంతాలు) క్యారవాన్‌లు పరిష్కారమన్నారు. జూలై 30, 2025 నాటికి కొత్త పాలసీని లాంచ్ చేసిన ఏపీ, హైదరాబాద్ లక్స్ క్యారవాన్స్‌తో కలిసి స్టేట్-ఆఫ్-ది-ఆర్ట్ క్యారవాన్‌లను ప్రదర్శించింది.

ఈ క్యారవాన్‌లు 6-12 సీటర్ మోడల్స్‌లో ఉండి, బెడ్‌లు, మినీ-కాన్ఫరెన్స్ ఏరియా, టీవీ, ఫ్రిజ్, మైక్రోవేవ్, కిచెన్, ఏసీ, వాష్‌రూమ్, సౌండ్ సిస్టమ్, సెక్యూరిటీ కెమెరాలు వంటి ఎమెనిటీలతో సిల్కరేటెడ్ గా ఉంటాయి. ఖర్చు 10 మంది ఉన్న కుటుంబానికి రూ. 40,000 (దూరం ఆధారంగా) ఉంది. కిలోమీటర్‌కు రూ. 90-100, డైలీ మినిమమ్ 350 కి.మీ జర్నీ ఉంటుంది. హైదరాబాద్-గండికోట, హైదరాబాద్-సూర్యలంక వంటివి. తిరుమల తప్ప మిగతా డెస్టినేషన్లకు ఫ్లెక్సిబుల్ గా ఉన్నాయి.

ఈ పాలసీ హోటల్ రూమ్ షార్టేజ్‌ను (50,000 రూమ్‌ల లక్ష్యం) పరిష్కరిస్తుంది. ఎకో-అడ్వెంచర్ సర్క్యూట్‌లను బలోపేతం చేస్తుంది. 15 ప్రాజెక్టులకు రూ. 3,887 కోట్లు, 24 డిపిఆర్ ప్రాజెక్టులకు రూ. 3,668 కోట్లు కేటాయించారు. కానీ రూరల్ రోడ్‌లు, చార్జింగ్ స్టేషన్లు, వాస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్ లోపాలు సవాలు గా ఉండే అవకాశం ఉంది. స్థానికులకు ఉపాధి (హోమ్‌స్టేలు 10,000) ఇవ్వడం పాజిటివ్. కానీ ఎన్విరాన్‌మెంటల్ రెగ్యులేషన్లు బలపరచాల్సి ఉంటుంది.

రాష్ట్ర టూరిజం శాఖ అల్లూరి సీతారామ రాజు (ఏఎస్‌ఆర్) జిల్లాలోని అంజోడ (అరకు వ్యాలీ సమీపంలోని అడవి, పార్క్), దళ్ళపల్లి (పాడేరు సమీపంలోని హిల్ స్టేషన్) విశాఖపట్నంలోని భీమిలి (బీచ్ ప్రాంతం)తో సహా 15 ప్రదేశాలలో క్యారవాన్ టూరిజాన్ని ప్రవేశపెట్టడానికి సిద్ధంగా ఉంది.

ఏపీటీడీసీ చైర్మన్ డాక్టర్ నూకసాని బాలాజీ ‘ది ఫెడరల్ ఆంధ్రప్రదేశ్’ ప్రతినిధితో మాట్లాడుతూ దేశంలోని చాలా ప్రాంతాల్లో బహిరంగ క్యాంపింగ్ కార్యకలాపాలు, రోడ్-ట్రిప్పింగ్ కోసం క్యారవాన్ టూరిజం పాపులర్ అవుతోందని, ప్రజలు దీనికి ఆసక్తి చూపుతున్నారని తెలిపారు.

విశాఖ రీరియన్ లో మూడు ప్రాంతాల్లో...

"వైజాగ్ రీజియన్‌లో మూడు ప్రదేశాల్లో క్యారవాన్ టూరిజాన్ని ప్రవేశపెట్టాలని నిర్ణయించాము. అటవీ శాఖ నుంచి అనుమతి కోసం ఎదురుచూస్తున్నాము. అన్నీ ప్రణాళిక ప్రకారం జరిగితే, అక్టోబర్‌లో క్యారవాన్ టూరిజం ప్రారంభమవుతుంది," అని ఆయన అన్నారు. బెడ్‌లు, వాష్‌రూమ్‌లు, కిచెనెట్‌లు, ఎయిర్-కండిషనింగ్, స్మార్ట్ టెలివిజన్‌లు, మ్యూజిక్ సిస్టమ్‌లతో కూడిన 'హోటల్-ఆన్-వీల్స్'లో అడవి ప్రాంతాల్లో రోడ్‌పై ప్రయాణించడం ఆకర్షణీయమైన ఆలోచన. టూరిజం శాఖ ఈ ప్రదేశాల్లో అర ఎకరం భూమిలో క్యారవాన్ సెంటర్‌ను ఏర్పాటు చేసి, సందర్శకులకు సౌకర్యాలు కల్పించాలని ప్లాన్ చేస్తోంది. ఏపీటీడీసీ కొందరి సహకారంతో క్యారవాన్‌లను ప్రవేశపెట్టి, ప్రతి ప్యాకేజీకి ధరను నిర్ణయిస్తుందని నూకసాని బాలాజీ తెలిపారు.

ఆంధ్రప్రదేశ్‌ను ప్రపంచ టూరిజం రంగంలో అగ్రగామిగా నిలపాలనే లక్ష్యంతో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం గట్టి ప్రణాళికలు సిద్ధం చేస్తోంది. అమరావతిలో ఇటీవల జరిగిన ఆంధ్రప్రదేశ్ టూరిజం కాన్‌క్లేవ్ టెక్ ఏఐ 2.0 సభలో ముఖ్యమంత్రి ఎన్ చంద్రబాబు నాయుడు ఈ విషయం ప్రకటించారు. ఇండస్ట్రీ నాయకులు, పాలసీ నిర్ణేతలు, స్టేక్‌హోల్డర్ల సమక్షంలో ఆయన మాట్లాడుతూ టూరిజం రాష్ట్ర ఆర్థిక వృద్ధి, ఉపాధి సృష్టి, సాంస్కృతిక ప్రచారంలో కీలక ఇంజన్‌గా మారనుందని అన్నారు.

ఈ సందర్భంగా ప్రత్యేక అతిథిగా యోగ గురు బాబా రామ్‌దేవ్ హాజరయ్యారు. గ్లోబల్ ఫోరమ్ ఫర్ సస్టైనబుల్ ట్రాన్స్‌ఫర్మేషన్ (జీఎఫ్‌ఎస్‌టీ) టూరిజం సహా నాలుగు రంగాలలో చేసిన కృషిని సీఎం ప్రశంసించారు. దీని ద్వారా గణనీయ ఫలితాలు సాధించగలమని విశ్వాసం వ్యక్తం చేశారు.

ఆంధ్ర టూర్స్ అండ్ ట్రావెల్స్ అసోసియేషన్ తమ సభ్యుల ద్వారా క్యారవాన్ టూరిజంలో రూ. 20 కోట్లు పెట్టుబడి పెట్టాలని నిర్ణయించింది. వైజాగ్, విజయవాడ, రాజమండ్రి, తిరుపతి కొన్ని ఇతర ప్రదేశాల్లో వీటిని ఏర్పాటు చేయనున్నారు. "ఈ వింతైన రవాణా మోడ్ ఉత్తేజకరమైనది. వైజాగ్ రీజియన్, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఎక్కువ మంది టూరిస్టులను ఆకర్షిస్తుంది," అని ట్రావెల్ అసోసియేషన్ అధికారులు తెలిపారు.

క్యారవాన్ టూరిజం లాంచ్

సీఎం చంద్రబాబు నాయుడు రాష్ట్ర క్యారవాన్ టూరిజం చొరవను జెండా ఊపి ఇటీవల ప్రారంభించారు. ఈ ఆధునిక, మొబైల్ ట్రావెల్ సొల్యూషన్ కుటుంబాలు, గ్రూప్‌ల కోసం రూపొందించబడింది. తక్కువగా తెలిసిన డెస్టినేషన్లలో టూరిజాన్ని ప్రోత్సహించడం, ఉద్యోగాలు సృష్టించడం, సస్టైనబుల్ రీజనల్ డెవలప్‌మెంట్‌కు సహకరించడం లక్ష్యంగా ఉంది.

బాబా రామ్‌దేవ్ సీఎం చంద్రబాబు నాయుడు లీడర్‌షిప్‌ను ప్రశంసిస్తూ, "ప్రపంచం మా ద్వారా యోగాన్ని స్వీకరిస్తున్నట్లే, సీఎం చంద్రబాబు నాయుడు నుంచి పరివర్తనాత్మక గవర్నెన్స్ నేర్చుకోవచ్చు," అని అన్నారు. హార్స్‌లీ హిల్స్‌ను యోగా, ఆయుర్వేద, న్యాచురోపతితో అంతర్జాతీయ వెల్‌నెస్ డెస్టినేషన్‌గా అభివృద్ధి చేయాలని ఆయన పిలుపునిచ్చారు.

డిజిటల్ టూరిజం క్యాలెండర్ లాంచ్; రూ.10,329 కోట్ల ఎంవోయూలు

సీఎం ఆంధ్రప్రదేశ్ టూరిజం డిజిటల్ క్యాలెండర్, కొత్త బ్రోచర్, స్ట్రాటజీ పేపర్, వార్షిక టూరిజం ఈవెంట్ షెడ్యూల్‌ను లాంచ్ చేశారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ టూరిజం డెవలప్‌మెంట్ కార్పొరేషన్ (ఏపీటీడీసీ) ఆయన సమక్షంలో రూ.10,329 కోట్ల విలువైన ఎమ్వోయూలను కుదుర్చుకుంది.

‘ప్రపంచంలో నంబర్ 1 టూరిజం డెస్టినేషన్‌గా ఏపీ’

"ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఉత్తమ ఆలయాలు ఉన్నాయి, వీటిలో 21 ఆలయాలు సంపద సృష్టిస్తున్నాయి," అని సీఎం ప్రకటించారు. పురాతన నగరాలు, 1,000 కి.మీ తీరప్రాంతం, అటవీ రిజర్వ్‌లు, గోదావరి, కృష్ణా నదీ వ్యవస్థలతో రాష్ట్రం సహజ, ఆధ్యాత్మిక ఆస్తులను కలిగి ఉందని ఆయన వివరించారు.

ప్రభుత్వం విశాఖపట్నం, అరకు, రాజమండ్రి, అమరావతి, శ్రీశైలం, గండికోట, తిరుపతిలలో 7 యాంకర్ హబ్‌లను, 10 ఆలయ సర్క్యూట్‌లు, 5 తీరప్రాంత, 4 నదీ మార్గాలు, 2 క్రూయిజ్‌లు, 2 బౌద్ధ, 3 ఎకో-టూరిజం ట్రయిల్స్‌తో సహా 25ప్లస్ థీమాటిక్ సర్క్యూట్‌లను అభివృద్ధి చేస్తోంది అన్నారు.

ఆంధ్రప్రదేశ్‌ను గ్లోబల్ వెల్‌నెస్, హ్యాపీనెస్ హబ్‌గా మార్చే లక్ష్యం

సీఎం చంద్రబాబు నాయుడు యోగా, ప్రకృతి వెల్‌నెస్‌ను ప్రోత్సహించడం అవసరాన్ని నొక్కి చెప్పారు. "ఆంధ్రప్రదేశ్ భవిష్యత్తులో వెల్‌నెస్, హ్యాపీనెస్ డెస్టినేషన్‌గా మారనుంది," అని పేర్కొన్న ఆయన, బాబా రామ్‌దేవ్‌ను రాష్ట్రంలో వెల్‌నెస్ టూరిజాన్ని ప్రోత్సహించడానికి ఆధ్యాత్మిక గైడ్‌గా, సలహాదారుగా ఆహ్వానించారు.

టూరిజం రంగం పరివర్తన శక్తిని హైలైట్ చేస్తూ, "ఇతర ‘ఇజమ్’లు మసకబారవచ్చు, కానీ టూరిజం ఒక్కటే శాశ్వతంగా నిలిచే ‘ఇజమ్’," అని సీఎం అన్నారు. టూరిజం కేవలం సాంస్కృతిక, ఆర్థిక ఉత్ప్రేరకం మాత్రమే కాదు, సమ్మిళిత అభివృద్ధికి సస్టైనబుల్ ఇంజన్ అని ఆయన వివరించారు.

"ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రతి పది ఉద్యోగాల్లో ఒకటి టూరిజం నుంచి వస్తుంది," అని సీఎం తెలిపారు. రూ.1 లక్ష పెట్టుబడికి ఎనిమిది ఉద్యోగాలు సృష్టించే సామర్థ్యం ఈ రంగంలో ఉంది. ఇది ఐటీ, మాన్యుఫాక్చరింగ్, వ్యవసాయ రంగాల కంటే ఎక్కువ అని చెప్పారు. 2029 నాటికి రాష్ట్ర జీఎస్‌డీపీలో టూరిజం వాటాను రూ.74,000 కోట్ల నుంచి రూ.2,40,000 కోట్లకు పెంచడం, ఉపాధి వాటాను 12 శాతం నుంచి 15 శాతానికి పెంచడం లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నట్లు వెల్లడించారు.

గోవా, ఒడిశా మోడల్స్

గోవా పాలసీ (2023) జాతీయ గైడ్‌లైన్స్‌తో అలైన్ అయి, క్యారవాన్ ఆపరేటర్లకు 25 శాతం క్యాపిటల్ రీయింబర్స్‌మెంట్ (మొదటి 10 క్యారవాన్‌లకు రూ. 20 లక్షలు), రోడ్ ట్యాక్స్ 25 శాతం (రూ. 1.57 లక్షలు), రిజిస్ట్రేషన్ ఫీ రూ. 1,000/సంవత్సరం (3 సంవత్సరాలు) అందిస్తుంది. క్యారవాన్ పార్కులు రెస్ట్రిక్టెడ్ జోన్‌లకు బయట, ఫ్రెష్‌వాటర్, వాస్ట్‌వాటర్ కనెక్షన్లతో ఉంటుంది. ఇది రిమోట్ ఏరియాల్లో టూరిజాన్ని ప్రోత్సహిస్తూ, స్థానిక యూత్‌కు జాబ్స్ క్రియేట్ చేస్తుంది.

ఒడిశా బీచ్‌లు-హిల్స్ మధ్య క్యారవాన్ పాలసీని రూపొందిస్తోంది. న్యూ-ఏజ్, సస్టైనబుల్ ట్రెండ్‌లను ట్యాప్ చేయడానికి ఈ పాలసీ 2025 చివరి నాటికి రెడీ అవుతుందని అధికారులు తెలిపారు.

రాష్ట్రాల మధ్య వేరియేషన్ (గోవాలో ఫిస్కల్ ఇన్సెంటివ్స్ ఎక్కువ, ఏపీలో ఇన్‌ఫ్రా ఫోకస్) జాతీయ పాలసీని స్ట్రెంగ్తెన్ చేస్తుంది. కానీ యూనిఫాం స్టాండర్డ్స్ లేకపోవడం ఇన్వెస్టర్లను గందరగోళం చేస్తుంది.

ప్రయోజనాలు, సవాళ్లు

క్యారవాన్ టూరిజం పర్యాటక ఆదాయాన్ని 20 శాతం పెంచగలదు. స్థానిక ఎకానమీని బూస్ట్ చేస్తుంది. ఫ్యామిలీ ట్రావెలర్లకు ఎకనామికల్ (రూ. 4,000/హెడ్), ఫ్లెక్సిబుల్. సస్టైనబుల్ అంశాలు (లో-కార్బన్ ఫుట్‌ప్రింట్) పాజిటివ్.

రోడ్ ఇన్‌ఫ్రా లోపాలు, సేఫ్టీ రిస్క్‌లు, ఎకాలజికల్ డ్యామేజ్. 2025లో 500 క్యారవాన్‌లు రోడ్‌లపై ఉంటే, ట్రాఫిక్ కాన్జెషన్ పెరుగుతుంది. డిజిటల్ బుకింగ్, గ్రీన్ సర్టిఫికేషన్, పబ్లిక్-ప్రైవేట్ పార్ట్‌నర్‌షిప్‌లు ఉపయోగ పడతాయి.

రోడ్‌లు, కలలు

క్యారవాన్ టూరిజం భారత్‌లో 'అడ్వెంచర్ ఆన్ వీల్స్'ను రూపొందిస్తోంది. ఏపీ వంటి రాష్ట్రాలు ఇన్వెస్ట్‌మెంట్‌లతో ముందంజలో ఉంటున్నాయి. కానీ సస్టైనబిలిటీ, రెగ్యులేషన్‌లు బలపడితే మాత్రమే ఇది దీర్ఘకాలిక విజయం సాధిస్తుంది. ప్రభుత్వం, ఇన్వెస్టర్లు, టూరిస్టులు కలిసి ఈ 'కలల రోడ్‌ట్రిప్'ను సాకారం చేస్తే, భారతీయ పర్యాటకం ప్రపంచ మ్యాప్‌లో కొత్త స్థానం సంపాదిస్తుంది.