భాషలకు ‘‘క్లాసికల్ హోదా’’ రాజకీయ ఎత్తుగడేనా?

మహారాష్ట్ర, జార్ఖండ్ రాష్ట్రాలకు అసెంబ్లీ ఎన్నికల షెడ్యూల్ ప్రకటించడానికి 13 రోజుల ముందు కేంద్ర ప్రభుత్వం కీలక నిర్ణయం తీసుకుంది. మరాఠీ, పాళీ, ప్రాకృతం, అస్సామి, బెంగాలీ భాషలకు 'క్లాసికల్ లాంగ్వేజ్' హోదా ప్రకటించింది. అయితే

మరాఠీకి సంప్రదాయిక భాష హోదా కల్పించాలని మహారాష్ట్ర గత11 ఏళ్లుగా డిమాండ్ చేస్తోంది. ప్రస్తుతం వివిధ భాషలకు ఇది బీజేపీ నేతృత్వంలోని ఎన్‌డీఏ ప్రభుత్వ హోదా ప్రకటించడం ‘రాజకీయ ప్రేరేపిత' చర్యగా అభివర్ణిస్తున్నారు కొంతమంది రాజకీయ విశ్లేషకులు.

కేంద్రం భాషలకు 'క్లాసికల్ లాంగ్వేజ్' హోదా కల్పించి క్రెడిట్ తమ ఖాతాలో వెసుకున్నాయి. "మరాఠీ భాష దేశానికి గర్వకారణం. మన దేశ చరిత్రకు మరాఠీ గొప్ప సాంస్కృతిక సహకారాన్ని గుర్తిస్తుంది" అని ప్రధాని మోదీ ట్విట్టర్‌లో పోస్టు చేశారు కూడా.

ఈ ఐదు భాషలకు క్లాసికల్ లాంగ్వేజ్ హోదా కల్పించిన కేంద్రంపై తీవ్ర విమర్శలు వెల్లువెత్తుతున్నాయి. కొత్త ప్రమాణాలను కేంద్ర మంత్రివర్గం ఆమోదించిన తర్వాత అధికారికంగా తెలియజేస్తామని కేంద్ర సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ తెలిపింది. ప్రస్తుత ప్రమాణాల ప్రకారం ఒక భాషకు 1,500-2,000 సంవత్సరాల పురాతన చరిత్ర ఉండాలి. ఇది మాట్లాడేవారి తరం ద్వారా విలువైన వారసత్వంగా పురాతన సాహిత్యం లేదా గ్రంథాలను కూడా కలిగి ఉండాలి. సాహిత్య సంప్రదాయం అసలైనదిగా ఉండాలి. శాస్త్రీయ భాష హోదా కల్పించడానికి ప్రతిపాదించిన భాషలను పరిశీలించే లక్ష్యంతో.. సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ సాహిత్య అకాడమీ ఆధ్వర్యంలో భాషా నిపుణుల కమిటీ (LEC)ని నవంబర్ 2004లో ఏర్పాటు చేసింది. నవంబర్ 2005లో నిబంధనలను సవరించారు.

రాజకీయ ఉద్దేశ్యం

నవంబర్ 20న మహారాష్ట్రలో ఎన్నికలు జరగనున్న నేపథ్యంలో ప్రాంతీయ భాషలకు క్లాసికల్ హోదా కల్పించడం రాజకీయదురుద్దేశమేనని కొందరు అంటున్నారు. అసోంలో కొత్త అసెంబ్లీకి 2026లో ఎన్నికలు జరగనుండగా, అస్సామీలకు ఈ హోదా లభించింది. బెంగాలీకి శాస్త్రీయ భాష హోదా కల్పించడం కూడా రాజకీయ ఎత్తుగడలో భాగమేనని విశ్లేషకులు అంటున్నారు. ప్రస్తుతం బీజేపీ ప్రభుత్వం అధికారంలో ఉన్న ఉత్తరప్రదేశ్, మధ్యప్రదేశ్, బీహార్ ప్రజలను మెప్పించేందుకే పాళీ, ప్రాకృతాలకు కూడా శాస్త్రీయ భాషల హోదా లభించిందని ఆయన అన్నారు.

కన్నడ డెవలప్‌మెంట్ అథారిటీ చైర్మన్ ప్రొఫెసర్ పురుషోత్తం బిలిమ్లే మాట్లాడుతూ మరాఠీతో పాటు ఐదు ఇతర భాషలకు హోదా కల్పించేందుకు సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ ప్రమాణాలను మార్చిందని పేర్కొన్నారు. ఆయన ది ఫెడరల్‌తో మాట్లాడుతూ మోదీ ప్రభుత్వం పురాతన కాలాన్ని వెయ్యి ఏళ్లకు తగ్గిస్తుందన్నారు. మహారాష్ట్రలో మరాఠీ భాషను సాధనంగా ఉపయోగించుకున్న ప్రధాని..అస్సాంలోనూ అదే వ్యూహం.. అస్సాం ఓటర్లను ప్రసన్నం చేసుకునేందుకు అస్సామీలకు క్లాసికల్ లాంగ్వేజ్ హోదా ఇచ్చారని.. బెంగాలీకి క్లాసికల్ హోదా ఇచ్చారని అన్నారు.

జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ యూనివర్సిటీ కన్నడ పీఠాధిపతి బిలిమలె మాట్లాడుతూ.. ఒకవైపు కేంద్రం వివిధ భాషలకు క్లాసికల్ హోదా కల్పిస్తూనే మరోవైపు హిందీ భాష పెత్తనం చెలాయిస్తోందని ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు. ప్రస్తుత గ్లోబలైజేషన్ రోజుల్లో కేవలం హిందీ, ఇంగ్లీష్ మాత్రమే ఎక్కువగా మాట్లాడుతున్నారని, వాటివల్ల ఇతర భాషలకు ముప్పు పొంచి ఉందని అభిప్రాయపడ్డారు. కేంద్రంలోని ఎన్‌డీఏ ప్రభుత్వం హిందీని జాతీయ భాషగా చేయడంపై మొండిగా వ్యవహరిస్తోందని, ఆ భాషను రాష్ట్రాలపై రుద్దడం కొనసాగిస్తున్నదని, శాస్త్రీయ భాషా హోదా కల్పించిన తర్వాత కూడా రాష్ట్రాలకు నిధులు విడుదల చేయడం లేదని ఆయన అన్నారు. శాస్త్రీయ భాష హోదా పొందిన తమిళానికి కేటాయించిన నిధుల మొత్తం అత్యధికం, అంటే ₹100 కోట్లకు పైగా. దాదాపు 50 శాతం నిధులు 2020-21, 2023-24 మధ్య కేటాయించారు. 2021 ఏప్రిల్‌లో జరిగిన అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో ఓటర్లను ప్రసన్నం చేసుకునేందుకు ఇది ఒక ప్రయత్నమేనని, తెలుగు, కన్నడ భాషలకు రూ.11-12 కోట్లు కేటాయించామని, దీనివల్ల శాస్త్రీయ భాషల రాజకీయీకరణ జరగదని అన్నారు.

2004లో 'క్లాసికల్ లాంగ్వేజెస్' కేటగిరీ..

భారత ప్రభుత్వం 2004లో 'క్లాసికల్ లాంగ్వేజెస్' అనే కొత్త కేటగిరీని ప్రవేశపెట్టింది. ఈ హోదాను సాధించడానికి కేంద్రం ఒక భాషకు నిర్దిష్ట ప్రమాణాలను నిర్దేశించింది. అక్టోబరు 3, 2024 నాటికి 11 భాషలకు 2004లో తొలిసారిగా ఈ హోదా లభించింది. 2005లో సంస్కృతానికి ఈ హోదా ఇచ్చారు. అయితే అర్హత ప్రమాణాలను సవరించారు. దీని తరువాత 2008లో కన్నడ, తెలుగు రెండింటికి ఈ హోదా ఇచ్చారు. 2013లో మలయాళీని కూడా చేర్చారు. దక్షిణ భారత రాష్ట్రాలలోని అన్ని భాషలను అధికారికంగా గుర్తించారు. 2014లో ఒరియాకు కూడా ఈ హోదా లభించింది. దశాబ్దాల సుదీర్ఘ విరామం తర్వాత ఇప్పుడు ఐదు భాషలకు ఈ హోదా లభించింది.