ఈ మూడు స్తంభాలే హర్యానా ఎన్నికలను నిర్ధేశించబోతున్నాయా?

‘‘మొదట రైతులపై దాడి జరిగింది. తరువాత జంతర్ మంతర్ వద్ద మన క్రీడాకారులపై దాడి జరిగింది. దానిని మనం మరచిపోలేము. అథ్లెట్లు దేశానికి పతకాలు సాధించారు. వాళ్లు ఏ రాజకీయ పార్టీకి చెందినవారు కాదు’’ అని గన్నూరు నియోజకవర్గంలోని తీయ గ్రామానికి చెందిన రైతు తెలిపారు.

అగ్నిపథ్ వల్ల కలిగే నష్టాన్ని నియంత్రించడానికి బిజెపి నేతృత్వంలోని కేంద్ర ప్రభుత్వం గత రెండు నెలలుగా చర్యలు తీసుకున్నప్పటికీ, వివాదాస్పద సైనిక నియామక పథకంపై కోపం, గందరగోళం ఇంకా పచ్చిగానే ఉంది.

ఇటీవల ముగిసిన సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో హర్యానాలో ఉన్న పది ఎంపీ సీట్లలో బీజేపీ కేవలం ఐదు సీట్లను మాత్రమే గెలుచుకోగలిగింది. మరో ఐదు సీట్లు ప్రతిపక్ష కాంగ్రెస్ ఖాతాలోకి వెళ్లాయి. 2019 నాటి సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో బీజేపీ క్లీన్ స్వీప్ చేయగా, తాజాగా మాత్రం ప్రతికూల పవనాలు బలంగా వీస్తున్న సంగతి కనిపిస్తోంది.

2014లో హర్యానాలో బీజేపీ అధ్వాన్నమైన ప్రదర్శన, అన్ని సీట్లు గెలుచుకోలేక పోయినా రాష్ట్రంలో తొలిసారిగా సొంతంగా మెజారిటీ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. 2014తో పోలిస్తే ఏడు సీట్లు కోల్పోయినప్పటికీ అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో మెజారిటీని నిలుపుకుంది.

ఇప్పుడు, రాష్ట్ర ఎన్నికలకు కేవలం 15 రోజులు మాత్రమే ఉన్నందున, రైతులు, క్రీడాకారులు, సైనికుల నిరసనలు బిజెపి నాయకత్వాన్ని వెంటాడుతున్నాయి. బీజేపీ నేతలు వరుసగా మూడోసారి ప్రభుత్వంపై ఆశలు పెట్టుకున్నప్పటికీ, 10 ఏళ్ల ప్రభుత్వ వ్యతిరేకతతో పాటు ప్రజల ఆగ్రహాన్ని కూడా ఎదుర్కొంటున్న అధికార పార్టీకి ఈ పని తలకు మించిన భారంగా మారనుంది.

తమ ఉత్పత్తులకు కనీస మద్దతు ధర (ఎంఎస్‌పి)కి హామీ ఇచ్చేలా చట్టం చేయాలని డిమాండ్‌ చేస్తూ ఢిల్లీ శివార్లలో రైతులు ముట్టడి చేసిన ఏడు నెలల అయిన కేంద్రం స్పందించడం లేదని, రాష్ట్రం.. కేంద్రం నుంచి తమకు కేవలం నకిలీ హమీలు మాత్రమే లభించాయని హర్యానా రైతులు భావిస్తున్నారు.

“పంజాబ్‌కు చెందిన రైతులు మాత్రమే ఢిల్లీ వెలుపల నిరసనలు తెలిపారని, MSPకి చట్టపరమైన హామీని డిమాండ్ చేశారని చెప్పడం తప్పు. హర్యానా రైతులు కూడా MSPకి చట్టపరమైన హామీని కోరుకుంటున్నారు ”అని ధాన్యాల కోసం ఘరౌండా హోల్‌సేల్ మార్కెట్‌లో వరి రైతు సురేంద్ర సింగ్ రాణా అన్నారు.

“రైతులందరికీ MSP లభిస్తుందని ప్రభుత్వం పేర్కొంది. అలా అయితే, రైతులు ఇప్పటికే పొందుతున్న దానికి చట్టబద్ధమైన హామీ ఇవ్వడం వల్ల నష్టమేమీ ఉండదు! రైతులకు ఎల్లవేళలా ఎంఎస్పీ లభించదని ప్రభుత్వానికి కూడా తెలుసు. కొన్నిసార్లు, గోధుమ, బియ్యం వంటి మా ఉత్పత్తుల ధర MSP కంటే చాలా తక్కువగా ఉంటుంది, ”అన్నారాయన.

ఢిల్లీ - అంబాలా మధ్య రహదారి రెండేళ్ల క్రితం అలాగే ఈ సంవత్సరం ప్రారంభంలో పంట ఉత్పత్తులకు మద్ధతు ధర కోరుతూ పంజాబ్, హర్యానా రైతులు ఢిల్లీకి పాదయాత్రం చేశారు. ఈ సంఘటనలు దేశం మొత్తాన్ని ఆకర్షించింది. NH-1లో ఉన్న నగరాలు గత 10 సంవత్సరాలలో హర్యానాకు ఇద్దరు ముఖ్యమంత్రులను అందించాయి. గత ఏడాది జంతర్ మంతర్ వద్ద మల్లయోధులు ధర్నా చేస్తే ఆ ముఖ్యమంత్రులు ఏం చేశారని ఇప్పుడు ప్రజలు అడుగుతున్నారు.

“ జంతర్ మంతర్ వద్ద మా అథ్లెట్లు దాడికి గురయ్యారనే నిజాన్ని మనం ఎలా మర్చిపోగలం? మన కుమార్తెలు... మన గర్వం కానీ నిరసన చేస్తున్న వారిని జాతీయ నాయకులు రోడ్డుపైకి లాగడం ఎలా మర్చిపోగలం? బిజెపి నాయకుడు బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్ ప్రకటనలు ఇప్పటికీ మమ్మల్ని బాధించాయి, ”అని సమల్ఖా నియోజకవర్గంలోని కర్హాన్స్ గ్రామానికి చెందిన 28 ఏళ్ల రైతు రఘుబీర్ సింగ్ దేస్వాల్ అన్నారు.

వినేష్ ఫోగట్, సాక్షి మాలిక్ వంటి స్టార్ అథ్లెట్లతో సహా పలువురు మహిళా రెజ్లర్లు గత సంవత్సరం బ్రిజ్ భూషణ్‌పై లైంగిక వేధింపులకు పాల్పడ్డారని ఆరోపించారు. వారి తోటి ఒలింపియన్ రెజ్లర్ బజరంగ్ పునియా వారితో పాటు నిరసన పాల్గొన్నారు. ఫోగట్, పునియా ఇద్దరూ రాబోయే ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ తరఫున బరిలో దిగారు.

సుదీర్ఘ నిరసన తర్వాత బ్రిజ్ భూషణ్‌ను రెజ్లింగ్ ఫెడరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా చీఫ్‌గా తొలగించినప్పటికీ, అతనిపై ఇతర చర్యలు తీసుకోలేదు. బ్రిజ్ భూషణ్‌పై బీజేపీ నాయకత్వం చర్యలు తీసుకుని ఉండాల్సింది. అతడిని అరెస్టు చేసి ఉండాల్సింది. మా కుమార్తెలు దాడికి గురైయ్యారు. దీనిపై ప్రజలు కోపంగా ఉంటారనేది స్పష్టంగా ఉంది,” అని దేస్వాల్ అభిప్రాయం వ్యక్తం చేశారు.

మాజీ ముఖ్యమంత్రి మనోహర్ లాల్ ఖట్టర్, ప్రస్తుత ముఖ్యమంత్రి నయాబ్ సింగ్ సైనీ తమ తోటి బిజెపి నాయకుడు బ్రిజ్ భూషణ్‌పై స్వరం పెంచి ఉండాల్సిందని గ్రామస్తులు భావిస్తున్నారు.

‘‘అథ్లెట్లు మన జాతీయ హీరోలు. వారికి ఏ కులం లేదు, ఏ రాజకీయ పార్టీకి చెందిన వారు కాదు. దేశానికి పతకాలు సాధిస్తారు. ఇది ఏ రాజకీయ పార్టీ గురించి కాదు, నిరసనకారులు మా పిల్లలే. హర్యానా ప్రభుత్వం మా అథ్లెట్లను కాపాడుతుందని మేము ఊహించాము, కానీ అది జరగలేదు. ఈ రోజుల్లో, టెలివిజన్ ప్రతిదీ ప్రత్యక్ష ప్రసారం చేస్తుంది. మా అథ్లెట్లు దాడికి గురి కావడం మొత్తం రాష్ట్రం చూసింది” అని సమల్ఖాకు చెందిన 62 ఏళ్ల రైతు జస్మర్ సింగ్ ధీమాన్ అన్నారు.

వివాదాస్పద అగ్నిపథ్ స్కీమ్ విషయానికి వస్తే, కేంద్రం, బిజెపి పాలిత రాష్ట్రాలు అనేక పరిష్కార చర్యలు తీసుకున్నప్పటికీ సాయుధ దళాలలో స్వల్పకాలిక రిక్రూట్‌మెంట్ల కోసం ముందుకు వెళ్లే మార్గం స్పష్టంగా కనిపించడం లేదు. నాలుగేళ్లు మాత్రమే పనిచేసిన తర్వాత 25 శాతం మంది అగ్నివీరులను మాత్రమే ఫోర్స్‌లో కొనసాగించేందుకు అనుమతిస్తామని కేంద్రం ప్రకటించడంతో ఈ పథకంపై సర్వత్రా విమర్శలు వ్యక్తమవుతున్నాయి.

“ఆర్మీలో చేరడానికి ప్రయత్నించవద్దని నా కొడుకుకు చెప్పాను. బదులుగా హర్యానా లేదా ఢిల్లీ పోలీసులలో చేరడానికి ప్రయత్నిస్తాడు. నాలుగేళ్ల తర్వాత నిరుద్యోగులుగా మారడం ఏమిటి? పోలీసులలో చేరడం మంచిది. పెన్షన్ ప్రయోజనం లేదు. నా కొడుకు పెళ్లి ఎలా అవుతుంది. ప్రభుత్వం ఈ పథకానికి స్వస్తి చెప్పాలి’’ అని ఘరౌండా నియోజకవర్గంలోని బస్తారా గ్రామానికి చెందిన రంజిత్ సింగ్ అన్నారు.

నష్టాలను పరిమితం చేయడానికి, బిజెపి సీనియర్ నాయకుల నుంచి ఎన్‌డిఎలోని భాగస్వాముల నుంచి కూడా సూచనలు, ఫిర్యాదులను స్వీకరించిన తర్వాత కేంద్రం గత రెండు నెలల్లో కొన్ని చర్యలు తీసుకుంది. ఇప్పుడు రిటైర్డ్ అగ్నివీరులకు పారామిలిటరీ సంస్థల్లో 10 శాతం పోస్టులను రిజర్వ్ చేయాలని నిర్ణయించింది. హర్యానాతో సహా కొన్ని బిజెపి పాలిత రాష్ట్రాలు కూడా ఈ రిజర్వేషన్ ప్రణాళికను అనుసరించాయి.

కానీ అది ప్రజలను ఆకట్టుకోలేకపోయింది. రిక్రూట్‌ చేసుకున్న వారికే కొనసాగించడానికి లేదా నిష్క్రమించడానికి ఎంపిక ఉండాలని కొందరు భావిస్తున్నారు. “యువతందరికీ తప్పనిసరి ఆర్మీ శిక్షణకు నేను అనుకూలంగా ఉన్నాను. ఇది కొన్ని దేశాల్లో జరుగుతుంది. భారతదేశంలో కూడా జరగాలి. కొన్ని సంవత్సరాలు సైన్యంలో పనిచేసిన తర్వాత, ఈ సైనికులు కొనసాగించడానికి లేదా వదిలివేయడానికి ఎంపికను పొందాలి. కానీ ఎవరు కొనసాగించవచ్చు. ఎవరిని వెళ్లమని అడగాలి అని నిర్ణయించే హక్కు ప్రభుత్వానికి రిజర్వ్ చేయబడింది. ఇది సరికాదు” అని ఘరౌండాలోని 30 ఏళ్ల గోధుమ రైతు అనిల్ కుమార్ అన్నారు.

బీజేపీ సీనియర్ నేతలు కూడా ప్రస్తుత పరిస్థితులపై ఆందోళన చెందుతున్నారు. హర్యానాలో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ (ఎన్‌డిఎ) సంకీర్ణంలో భాగంగా పార్టీ సొంతంగా తిరిగి ప్రభుత్వంలోకి రాలేకపోతే, ప్రతిపక్ష పార్టీలు, ముఖ్యంగా కాంగ్రెస్, ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ (ఆప్) ఈ సమస్యలను ఉపయోగించి కేంద్రానికి కొత్త సమస్యలు సృష్టించగలవని వారు అనుమాన పడుతున్నారు... ఆందోళన చెందుతున్నారు.

హర్యానాలో బీజేపీ సొంతంగా ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేస్తుందన్న నమ్మకం మాకు ఉంది’’ అని హర్యానాకు చెందిన బీజేపీ సీనియర్ నేత హర్జిత్ సింగ్ గ్రేవాల్ పేర్కొన్నారు. “ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వం రైతుల కోసం పనిచేసింది. MSP రికార్డు స్థాయిలో పెరిగింది. కొత్త హర్యానా ముఖ్యమంత్రి నయాబ్ సింగ్ సైనీ రాష్ట్రంలో మంచి పని చేసారు. మన పరిస్థితి రోజురోజుకు మెరుగుపడుతోంది. హర్యానాలో ప్రధాని మోదీకి అపారమైన ప్రజాదరణ ఉంది” అని ఆయన ఫెడరల్‌తో అన్నారు.

అయితే, మూడు ప్రధాన అంశాలను మినహాయిస్తే అధికార వ్యతిరేకత బీజేపీకి ప్రధాన అడ్డంకిగా మారిందని రాజకీయ విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు. “లోక్‌సభ, అసెంబ్లీ ఎన్నికలకు ముందు బీజేపీ నాయకత్వం ఎంఎల్ ఖట్టర్‌ను తొలగించి సైనీని ముఖ్యమంత్రిగా నియమించింది. అధికార వ్యతిరేకతను ఎదుర్కోవడానికి ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నారు. అయితే, ఈ చర్య బీజేపీకి ఆశించిన ఫలితాలను ఇవ్వలేదు. రైతులు, మల్లయోధులు, అగ్నివీరుల ఆకాంక్షల నిరసనల కారణంగా పార్టీకి సమస్య మరింత తీవ్రంగా ఉంది ” అని కర్నాల్‌లోని డిఎవి కాలేజీలో పొలిటికల్ సైన్స్ ప్రొఫెసర్ బలరామ్ శర్మ ఫెడరల్‌తో అన్నారు. ఈ సమస్యలన్నీ ఎన్నికల ఫలితాలను నిర్ణయించగలవని ఆయన అభిప్రాయపడుతున్నారు.