రెగ్యూలర్ గా ప్రార్థన స్థలాల చట్టం పై విచారణ: సుప్రీంకోర్టు

ప్రార్థనా స్థలాల (ప్రత్యేక నిబంధనలు) చట్టం, 1991 ఏ ప్రార్థనా స్థలాన్ని మరొక మతంలోకి మార్చడాన్ని నిషేధిస్తుంది. అలాంటి మార్పిడులకు సంబంధించిన చట్టపరమైన చర్యలను అడ్డుకుంటుంది.

ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని అయోధ్యలో డిసెంబర్ 1992లో బాబ్రీ మసీదు విధ్వంసానికి దారితీసిన హిందూ జాతీయవాద ఉద్యమం మధ్య ఆ చట్టం వచ్చింది. ప్రస్తుతం ఆ ప్రదేశంలో ఒక గొప్ప రామాలయం ఉంది. వారణాసిలోని జ్ఞాన్‌వాపి మసీదు, మధురలోని షాహి ఈద్గా మసీదు, సంభాల్‌లోని షాహి జామా మసీదులకు సంబంధించి పురాతన ఆలయాలను ధ్వంసం చేసి వీటిని నిర్మించారని పేర్కొంటూ వివిధ కోర్టుల్లో దాఖలైన పలు దావాల నేపథ్యంలో ఈ కేసు విచారణకు రానుంది. ఈ కేసుల్లో చాలా వరకు ముస్లిం పక్షం 1991 నాటి చట్టాన్ని ఉదహరించి, అటువంటి దావాలు నిర్వహించదగినవి కాదని వాదిస్తున్నారు.

పూజా స్థలాల (ప్రత్యేక నిబంధనలు) చట్టం, 1991లోని సెక్షన్‌లు 2, 3, 4ను పక్కన పెట్టాలని బీజేపీ నేత అశ్విని ఉపాధ్యాయ్ దాఖలు చేసిన పిటిషన్‌తో సహా, ఇంతకు ముందు దాఖలైన పలు పిటిషన్ లను కలిపి అత్యున్నత న్యాయస్థానం విచారణ చేపట్టింది. ఈ చట్టంలోని నిబంధనలు ఏదైనా వ్యక్తి లేదా మత సమూహం ప్రార్థనా స్థలాన్ని తిరిగి పొందే న్యాయపరమైన పరిష్కార హక్కును అడ్డుకుంటున్నాయనే వాదన కూడా ఉంది.

ఉపాధ్యాయ్ దాఖలు చేసిన లీడ్ పిటిషన్ చట్టంలోని కొన్ని భాగాల రాజ్యాంగ చెల్లుబాటును సవాలు చేసింది, ఇవి రాజ్యాంగ నిబంధనలకు విరుద్ధంగా ఉండటమే కాకుండా లౌకికవాద సూత్రాన్ని దెబ్బతీస్తున్నాయని పేర్కొంది. గతంలో జరిగిన "అనాగరిక చర్యల"కు న్యాయపరమైన పరిష్కారాలను చట్టం తిరస్కరిస్తున్నదని ఆయన వాదించారు.

మరోవైపు, రామజన్మభూమి-బాబ్రీ మసీదు టైటిల్ కేసులో ఐదుగురు న్యాయమూర్తుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం తీర్పును జమియత్ ఉలమా-ఇ-హింద్ ఉదహరిస్తూ, ప్రార్థనా స్థలాల (ప్రత్యేక నిబంధనలు) చట్టం, 1991 ప్రస్తావనను ఉదహరించారు.

జ్ఞాన్‌వాపి మసీదు కమిటీ కూడా చట్టం చెల్లుబాటును సవాలు చేస్తూ దాఖలైన పిటిషన్లలో జోక్యం చేసుకోవాలని ఒక దరఖాస్తును దాఖలు చేసింది. చట్టంలోని కొన్ని నిబంధనల చెల్లుబాటును సవాలు చేస్తూ ఉపాధ్యాయ్ దాఖలు చేసిన పిటిషన్‌పై సుప్రీంకోర్టు మార్చి 12, 2022న కేంద్రం ప్రతిస్పందనను కోరింది.

"ఫండమెంటలిస్ట్-అనాగరిక ఆక్రమణదారులు, చట్టాన్ని ఉల్లంఘించినవారు" చేసే ఆక్రమణలకు వ్యతిరేకంగా ప్రార్థనా స్థలాలు లేదా తీర్థయాత్రల స్వభావాన్ని నిర్వహించడానికి 1991 చట్టం ఆగస్టు 15, 1947 నాటి "ఏకపక్ష అహేతుకమైన రెట్రోస్పెక్టివ్ కట్-ఆఫ్ డేట్"ని రూపొందించిందని పిటిషన్ లో ఉపాధ్యాయ్ ఆరోపించారు.

ఈ చట్టంపై సుప్రీంకోర్టు పలుమార్లు నోటీసులు జారీ చేసినా కేంద్రం ఎలాంటి స్పందన తెలియజేయలేదు. 1991 చట్టం ఏదైనా ప్రార్థనా స్థలాన్ని మార్చడాన్ని నిషేధిస్తుంది. ఆగస్టు 15, 1947న ఉనికిలో ఉన్నటువంటి ఏదైనా ప్రార్థనా స్థలం మతపరమైన స్వభావాన్ని మార్చడాన్ని నిషేధిస్తుంది. అయోధ్యలోని రామజన్మభూమి-బాబ్రీ మసీదుకు సంబంధించిన వివాదానికి సంబంధించి చట్టం ఒకే ఒక్క మినహాయింపు ఇచ్చింది.