ఏపీలో ఏడాదికి సాలిడ్ వేస్ట్ ఎంతో తెలుసా?

ఈ వ్యర్థాలు రోజుకు సగటున 7,683 నుంచి 11,522 టన్నులు (0.7 కేజీలు/వ్యక్తి/రోజు రేట్ ఆధారంగా) ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి. ఇది విజయవాడ, విశాఖపట్నం, కాకినాడ వంటి నగరాల్లో ప్రధానంగా కనిపిస్తోంది. అయితే ఈ మొత్తంలో ప్రస్తుతం 60 మాత్రమే ప్రభుత్వం సేకరిస్తోంది. 15 శాతం మాత్రమే ప్రాసెస్ అవుతోంది. మిగిలినవి ల్యాండ్‌ఫిల్‌లలో డంప్ చేస్తున్నాయి. ఇది మెథేన్ వంటి గ్రీన్‌హౌస్ గ్యాస్‌ల ఉద్గారానికి, నీరు, గాలి కలుషితానికి కారణమవుతోంది.

వ్యర్థాల తగ్గింపు వ్యూహాలు

APPCB, ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం 'వేస్ట్ టు వెల్త్', 'జీరో వేస్ట్' మోడల్‌లపై దృష్టి సారించి, వ్యర్థాలను తగ్గించడానికి (రెడ్యూస్), పునఃఉపయోగం (రీయూస్), రీసైక్లింగ్ (రీసైకిల్ - 3R సూత్రాలు) వ్యూహాలను అమలు చేస్తోంది. ముఖ్యమంత్రి నారా చంద్రబాబు నాయుడు నేతృత్వంలో స్వచ్ఛ్ ఆంధ్ర-స్వర్ణ ఆంధ్ర కార్యక్రమం కింద 20 లక్షల ఉద్యోగాలు కల్పించే లక్ష్యంతో ఈ చర్యలు జరుగుతున్నాయి. అని పొల్యూషన్ కంట్రోల్ బోర్డు చైర్మన్ కృష్ణయ్య చెప్పారు.
రీసైక్లింగ్ ద్వారా అవకాశాలు

రీసైక్లింగ్‌తో 30 శాతం గ్రీన్‌హౌస్ గ్యాస్ ఎమిషన్లు తగ్గవచ్చు (NITI ఆయోగ్). ఉదాహరణకు బ్యాటరీలు, సాల్వెంట్స్ రీక్లెమ్ చేస్తే శక్తి పునఃఉపయోగం సాధ్యం. రాష్ట్రంలో రీసైక్లింగ్ మార్కెట్ 2025లో రూ. 15.82 బిలియన్లకు చేరుతుందని అంచనా (MRFR).

ఆంధ్రప్రదేశ్ పరిశ్రమల శాఖ ద్వారా ఏర్పాటు గురువారం విజయవాడలో ఏర్పాటు చేసిన వర్క్ షాప్ లో పొల్యూషన్ కంట్రోల్ బోర్డు చైర్మన్ కృష్ణయ్య మాట్లాడుతూ "పారిశ్రామిక వ్యర్థాలు పర్యావరణానికి ముప్పుగా మారుతున్నాయి. ఇవి రీసైక్లింగ్ ద్వారా వనరులుగా మార్చడం మాత్రమే స్థిరమైన అభివృద్ధి సాధ్యమవుతుంది" అని అన్నారు. ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు నాయుడు దృష్టిలో ఉన్న 20 లక్షల ఉద్యోగాల లక్ష్యం ఈ పాలసీ అమలుతోనే సాకారమవుతుంది, రాష్ట్ర స్థాయి నుంచి జిల్లా స్థాయి వరకు కార్యాచరణ ప్రణాళికలు రూపొందిస్తున్నాము అని తెలిపారు. సమావేశంలో కార్పొరేషన్ల చైర్మన్లు, శాఖాధిపతులు తమ సూచనలు, అనుభవాలు పంచుకున్నారు. రాబోయే రోజుల్లో ఈ సూచనల ఆధారంగా పెద్ద ఎత్తున కార్యక్రమాలు చేపట్టనున్నట్లు కృష్ణయ్య తెలిపారు.

పారిశ్రామిక వ్యర్థాల రకాలు

పారిశ్రామిక వ్యర్థాలు అనేవి ఫ్యాక్టరీలు, మిల్లులు, మైనింగ్ కార్యకలాపాల నుంచి వెలువడే పదార్థాలు. ఇవి ఘన (సాలిడ్), అర్ధ-ఘన (సెమీ-సాలిడ్) లేదా ద్రవ (లిక్విడ్) రూపంలో ఉంటాయి. అమెరికా ఎన్విరాన్మెంటల్ ప్రొటెక్షన్ ఏజెన్సీ (EPA) ప్రకారం ఇవి ప్రధానంగా మూడు రకాలు.

ఘన వ్యర్థాలు. విషపూరిత (టాక్సిక్) వ్యర్థాలు. రసాయనిక (కెమికల్) వ్యర్థాలు. ఈ వ్యర్థాలు భూమి, నీరు, గాలిని కలుషితం చేసి, మానవ ఆరోగ్యానికి ముప్పుగా మారతాయి.

ఘన వ్యర్థాలు (Solid Waste): ఇవి పారిశ్రామిక ప్రక్రియల్లో మిగిలే పదార్థాలు. ఉదాహరణకు మట్టి, గ్రావెల్, కాంక్రీట్, స్క్రాప్ మెటల్స్, ప్లాస్టిక్, కాగితం, చెక్క, ప్యాకేజింగ్ మెటీరియల్స్.

రీసైక్లింగ్ పద్ధతి: ష్రెడ్డర్లు (shredders) ఉపయోగించి చిన్న ముక్కలుగా చేసి, బేలర్లు (balers) లేదా కాంపాక్టర్లతో అనుకూలంగా మార్చటం. మెటల్స్‌ను డిస్టిలేషన్ ద్వారా పునఃఉపయోగం చేస్తారు. ఇది ల్యాండ్‌ఫిల్ స్థలాలను తగ్గిస్తుంది. శక్తి ఆదా చేస్తుంది.

విషపూరిత వ్యర్థాలు (Toxic/Hazardous Waste): ఇవి ఇగ్నిటబిలిటీ (మండే అవకాశం), రియాక్టివిటీ (రసాయనిక ప్రతిచర్య), కారోసివిటీ (క్షరణకర్త), టాక్సిసిటీ (విషపూరితత్వం) లక్షణాలు కలిగినవి. ఉదాహరణకు ఫార్మా ఇండస్ట్రీల నుంచి వచ్చే రసాయనాలు, బ్యాటరీలు, థర్మామీటర్లు.

రీసైక్లింగ్: రిక్లెమేషన్ (reclamation) పద్ధతితో డిస్టిలేషన్ చేసి, శుద్ధి చేసి పునఃఉపయోగం చేస్తారు.

రసాయనిక వ్యర్థాలు (Chemical Waste): హానికర రసాయనాలు కలిగినవి. హేజార్డస్ లేదా నాన్-హేజార్డస్. ఉదాహరణకు ఆయిల్, సాల్వెంట్స్, కెమికల్స్, ఫార్మా, టెక్స్‌టైల్ ఇండస్ట్రీల నుంచి వచ్చేవి.

రీసైక్లింగ్: ట్రీట్‌మెంట్ (న్యూట్రలైజేషన్) తర్వాత రీసైక్లింగ్. ఉదాహరణకు టెక్స్‌టైల్ ప్లాంట్‌లో ఉప్పు రెసిడ్యూస్‌ను రీసైక్ల్ చేస్తారు. ఇవి నీటి కలుషితానికి ప్రధాన కారణం. కాబట్టి సోర్స్ రిడక్షన్ (ప్రదూషణ నివారణ) ముఖ్యం.

ఇతర రకాలు: ఈ-వేస్ట్ (ఎలక్ట్రానిక్ వ్యర్థాలు), బయోమెడికల్ వేస్ట్ (వైద్య వ్యర్థాలు), మున్సిపల్ సాలిడ్ వేస్ట్ (MSW)లో పారిశ్రామిక భాగం. మొత్తం 25 రకాల వ్యర్థాలు గుర్తించబడ్డాయి. కానీ ప్రధానంగా 3-6 రకాలు పారిశ్రామికంగా పరిగణించబడతాయి.

ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ లోపం, అవేర్‌నెస్ లేకపోవడం. చైర్మన్ కృష్ణయ్య సూచించినట్లు, CII-లీడ్ ఇండస్ట్రియల్ టెక్నాలజీ ఫోరం ఏర్పాటు చేసి, సీడ్ ఫండింగ్ ఇవ్వడం మంచి అడుగు. యువతకు ఉద్యోగాలు కల్పించడంతో పాటు, స్వచ్ఛంద సంస్థలతో భాగస్వామ్యం ఈ పాలసీ విజయవంతం చేస్తుంది. రాష్ట్రం 'జీరో వేస్ట్' లక్ష్యాన్ని సాధించాలంటే, రీసైక్లింగ్‌ను బలోపేతం చేయాలి. ఇది పర్యావరణం, ఆర్థికం రెండింటికీ లాభదాయకం.

ఈ చర్యలు ముఖ్యమంత్రి నాయుడు 'స్వచ్ఛంద ఆంధ్ర' విజన్‌కు సరిపోతాయి. ప్రజలు, పరిశ్రమలు సహకరిస్తే, ఆంధ్రప్రదేశ్ గ్రీన్ ఇకానమీ మోడల్‌గా మారవచ్చు.

రెగ్యులేటరీ ఫ్రేమ్‌వర్క్, అవేర్‌నెస్

సాలిడ్ వేస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్ రూల్స్ 2016 ప్రకారం, అన్ని మున్సిపల్ ఆథారిటీలు (ULBs) డోర్-టు-డోర్ సేకరణ, సెగ్రిగేషన్, ట్రాన్స్‌పోర్టేషన్‌ను ఏర్పాటు చేయాలి. APPCB అథరైజేషన్‌లు జారీ చేస్తూ, వేస్ట్ ప్రాసెసింగ్ ఫెసిలిటీలు (కంపోస్ట్ యార్డ్‌లు, వేస్ట్-టు-ఎనర్జీ ప్లాంట్లు, సానిటరీ ల్యాండ్‌ఫిల్‌లు)ను పర్యవేక్షిస్తోంది.

ఈ-వేస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్ రూల్స్ 2022 మరియు బ్యాటరీ వేస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్ రూల్స్ 2022 కింద అవేర్‌నెస్ ప్రోగ్రామ్‌లు నిర్వహిస్తున్నారు. ఉదాహరణకు, తిరుపతిలో అమరా రాజా ఎనర్జీలో ఈ-వేస్ట్, బ్యాటరీ వేస్ట్ రీసైక్లింగ్‌పై వర్క్‌షాప్‌లు జరిగాయి. ఇది రెస్పాన్సిబుల్ డిస్పోజల్‌ను ప్రోత్సహిస్తూ, వ్యర్థాల 20-30 శాతం తగ్గించవచ్చు.

ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్, టెక్నాలజీ అమలు

అంధ్రప్రదేశ్ మెడ్‌టెక్ జోన్ (AMTZ)లో 'జీరో వేస్ట్' ఫిలాసఫీతో ఈ-వేస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్ ఫెసిలిటీ 2025 ఏప్రిల్‌లో ప్రారంభించారు. ఇది వ్యర్థాలను వ్యాల్యూబుల్ రిసోర్స్‌గా మార్చి, ఉపాధి కల్పిస్తుంది.

స్వచ్ఛ్ భారత్ మిషన్-అర్బన్ (SBM-U) 2.0 కింద 85 లక్ష MT లెగసీ వేస్ట్ (పాత డంప్‌లు) క్లియర్ చేశారు. మరో 20 లక్షల MTను 2025 చివరికి తొలగించాలని లక్ష్యం. బయో-రీమీడియేషన్, వేస్ట్-టు-ఎనర్జీ ప్లాంట్లు (రాష్ట్రంలో 2 ప్లాంట్లు) ద్వారా 30 శాతం గ్రీన్‌హౌస్ గ్యాస్ ఎమిషన్లు తగ్గిస్తున్నారు.

ఆన్‌లైన్ వేస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్ ప్లాట్‌ఫాం (APEMC) ద్వారా లిక్విడ్, హేజార్డస్, నాన్-హేజార్డస్ వేస్ట్‌ను క్రాడిల్-టు-గ్రేవ్ ట్రాక్ చేస్తారు.

పాలసీ, ఇన్సెంటివ్స్

ప్లాస్టిక్ పొల్యూషన్ తగ్గించడానికి యాంటీ-ప్లాస్టిక్ డ్రైవ్ పునఃప్రారంభంమైంది. విజయవాడ, విశాఖ, తిరుపతి, కర్నూలులో సింగిల్-యూస్ ప్లాస్టిక్‌పై నిషేధం, హోటల్స్‌లో రీయూసబుల్ కంటైనర్లకు 3 శాతం డిస్కౌంట్‌లు.

'టర్నింగ్ వేస్ట్ ఇంటు వెల్త్' పాలసీ: వ్యవసాయం, డైరీ, పౌల్ట్రీ వ్యర్థాలను రీసైక్లింగ్ చేసి కొత్త ఇండస్ట్రీలు (బయోగ్యాస్, కంపోస్ట్) సృష్టించడం. 2025 ఆగస్టులో APPCB చైర్మన్ పి. కృష్ణయ్య ఈ వర్క్‌షాప్‌లో ప్రకటించారు.

3R సెమినార్‌లు (రెడ్యూస్, రీయూస్, రీసైకిల్): స్రీ సిటీ, తిరుపతిలో జరిగిన సెమినార్‌లలో సర్క్యులర్ ఎకానమీ ప్రమోట్ చేస్తున్నారు. ఫారెస్ట్ కన్జర్వేషన్, రెన్యూవబుల్ ఎనర్జీని ప్రోత్సహిస్తూ, ఇండస్ట్రీలకు గ్రీన్ ఇన్సెంటివ్స్ ఇస్తారు.

ఈ-వేస్ట్ పై కొత్త పాలసీ: సీఎస్

ఏప్రిల్ 2025లో AP చీఫ్ సెక్రటరీ కె విజయానంద్ ప్రకటించినట్లు ఈ-వేస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్ పాలసీ కొత్తగా రూపొందుతోంది. 'రిడ్యూస్, రీయూస్, రీసైకిల్ (RRR)' సెంటర్లు ఏర్పాటు చేస్తూ, పౌరులకు ఇన్సెంటివ్‌లు ఇస్తున్నారు. ఏప్రిల్ 2025లో AMTZ (ఆంధ్రప్రదేశ్ మెడ్‌టెక్ జోన్)లో ఈ-వేస్ట్ ఫెసిలిటీ ప్రారంభించారు. ఇది 'జీరో వేస్ట్' మోడల్‌తో పనిచేస్తుంది. స్వచ్ఛ్ భారత్ మిషన్-అర్బన్ (SBM-U) 2.0 కింద బ్లూ ప్లానెట్ వంటి కంపెనీలు రూ. 62.4 కోట్ల ప్రాజెక్టులతో లెగసీ వేస్ట్ (పాత వ్యర్థాలు) బయో-రీమీడియేషన్ చేస్తున్నాయి. 85 లక్షల MT లెగసీ వేస్ట్ క్లియర్ చేశారు, మరో 20 లక్ష MT డిసెంబర్ 2025కలకు తొలగించాలని లక్ష్యం.

రాష్ట్రంలో 90 శాతం వ్యర్థాలు ఇన్‌ఫార్మల్ సెక్టార్ ద్వారా మేనేజ్ అవుతున్నాయి. ఇది పర్యావరణానికి హాని చేస్తోంది. ఈ-వేస్ట్ మాత్రమే 3.8 మిలియన్ టన్నులు/సంవత్సరం (ఇండియా మొత్తం), ఇందులో 15-20 శాతం మాత్రమే ప్రాసెస్ అవుతోంది. పారిశ్రామిక వ్యర్థాలు నీరు, గాలి కలుషితానికి కారణమవుతున్నాయి. ముఖ్యంగా విశాఖ, కాకినాడ ప్రాంతాల్లో ఈ పరిస్థితి ఉంది.

సవాళ్లు, భవిష్యత్తు అవకాశాలు

వ్యర్థాలు 70 శాతం ల్యాండ్‌ఫిల్‌లలో డంప్ అవుతున్నా, APPCB లక్ష్యం 2030 నాటికి 50 శాతం రీసైక్లింగ్ జరగాలి. ఇన్‌ఫార్మల్ సెక్టార్ (90 శాతం మేనేజ్‌మెంట్)ను ఫార్మల్ చేయడం, అవేర్‌నెస్ పెంచడం. అయితే ఈ చర్యలు 30 శాతం ఎమిషన్లు తగ్గించి, రూ. 15,000 కోట్ల రీసైక్లింగ్ మార్కెట్ సృష్టిస్తాయి. ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు 'స్వచ్ఛంద ఆంధ్ర' విజన్‌కు ఇది సరిపోతుంది. ప్రజలు, పరిశ్రమలు సహకరిస్తే రాష్ట్రం గ్రీన్ ఎకానమీ మోడల్‌గా మారవచ్చు. APPCB ఈ లక్ష్యాలను సాధించడానికి మరిన్ని వర్క్‌షాప్‌లు, కమిటీలు ఏర్పాటు చేస్తోంది.