సుప్రీంకోర్టు
వాణిజ్య ప్రసంగాలకు హక్కులు ఉండవని కోర్టు ఎందుకంది?
హస్య నటుల కేసులో అత్యున్నత న్యాయస్థానం చెప్పిన 5 కీలక అంశాలు..
సమయ్ రైనా వంటి హస్య నటులపై క్యూర్ ఎస్ఎంఏ ఫౌండేషన్ ఆఫ్ ఇండియా దాఖలు చేసిన పిటిషన్ ను సుప్రీంకోర్టు సోమవారం విచారించింది. వాణిజ్యపరమైన, నిషేధిత ప్రసంగాలు వాక్ స్వాతంత్య్రం, ప్రాథమిక హక్కు కిందకు రావని సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది.
హస్యనటులు, వాక్ స్వాతంత్య్రానికి సంబంధించిన కేసులో ముఖ్యంగా దివ్యాంగుల గురించి చేసిన జోకులను కోర్టును క్షణ్ణంగా పరిశీలన చేసింది. వైకల్యాలు, అరుదైన జన్యుపరమైన రుగ్మతలు ఉన్న వ్యక్తులను ఎగతాళి చేసినందుకు వారి పాడ్ కాస్ట్ లు లేదా షోలలో బేషరతుగా క్షమాపణలు చెప్పాలని జస్టిస్ సూర్యకాంత్, జస్టిస్ జోయ్ మల్య బాగ్చిలతో కూడిన ధర్మాసనం ఐదుగురు సోషల్ మీడియా వ్యక్తులను ఆదేశించింది.
వ్యక్తిగత, వాణిజ్య ప్రసంగాల మధ్య వ్యత్యాసం, హస్యం పరిమితులు, నిబంధనల ఆవశ్యకతపై కోర్టు దృష్టి సారించింది.
1. వాణిజ్య ప్రసంగం వర్సెస్ స్వాతంత్య్రం
రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 19(1)(ఏ) హమీ ఇచ్చిన వాక్ భావ ప్రకటన స్వేచ్ఛ వాణిజ్య ప్రసంగానికి కూడా వర్తించదని కోర్టు పేర్కొంది. ఒక హస్య నటుడు లేదా సోషల్ మీడియా ఇన్ ప్లూయెన్సర్ వారి కంటెంట్ ను డబ్బు సంపాదించడానికి మార్చుకుంటున్నారని అది పేర్కొంది. అలాంటి సందర్భాలలో వారి మనోభావాలను దెబ్బతీయడానికి ఒక సమాజాన్ని ఉపయోగించుకునే హక్కును వారు కోల్పోతారంది.
జస్టిస్ బాగ్చి మాట్లాడుతూ.. సమాజంలో వివక్షకు సంబంధించి మాట్లాడే అంశాలలో వ్యక్తులు చాలా జాగ్రత్తగా ఉండాలని పేర్కొన్నారు. మీడియా అంశాలలో మీరు ఎక్కువ ఫేమస్ అయినప్పుడు ఇక్కడ వాక్ స్వేచ్ఛ కంటే పూర్తిగా వాణిజ్య అంశం. ఇందులో వివిధ రకాల ప్రసంగాలు ఉన్నాయి. వాణిజ్య, నిషేధిత ప్రసంగాల ఈ అతివ్యాప్తి మీకు ప్రాథమిక హక్కులు లేని చోటు అని జస్టిస్ బాగ్చి అన్నారు.
2. హస్యం హద్దులు దాటకూడదు..
హాస్యం జీవితంలో బాగా అలవాటు అయిన భాగం. ప్రజలు తమను తాము బాగా నవ్వుకోగలరని, కానీ సమాజ స్థాయిలో ఇది ఇతరులను కించపరిచే విధంగా ఉండకూడదు ధర్మాసనం పేర్కొంది. భావ ప్రకటన స్వేచ్ఛ హక్కు, ఇతరులకు హానీ కలిగించకుండా ఉండాలని వాటి మధ్య సమతుల్యత ఉండాలని కోర్టు చెప్పింది.
3. గౌరవం.. స్వేచ్ఛా వాక్ స్వాతంత్య్రాన్ని అధిగమిస్తుంది
కోర్టు పరిశీలన ప్రకారం.. ఆర్టికల్ 19(వాక్ స్వేచ్ఛ), ఆర్టికల్ 21( జీవించే హక్కు, గౌరవం) అధిగమించలేదు. ఇతర దుర్భల వర్గాలతో పాటు వికలాంగుల గౌరవం, హక్కులను కాపాడాలని కోర్టు ధృవీకరించింది.
4. సోషల్ మీడియా మార్గదర్శకాల అవసరం..
వికలాంగులు, మహిళలు, పిల్లలు, సీనియర్ సిటిజన్లను కించపరిచేలా లేదా ఎగతాళి చేసే ప్రసంగాలను అరికట్టడానికి సోషల్ మీడియా ప్లాట్ ఫాంల కోసం మార్గదర్శకాలను రూపొందించాలని సుప్రీంకోర్టు కేంద్రాన్ని ఆదేశించింది. ఈ మార్గదర్శకాలు మోకాళ్లపై కుదుపుపై కలిగించే ప్రతిచర్యగా ఉండకూడదని అభిప్రాయపడింది.
సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ ఇందులో జోక్యం చేసుకోవాలని కోర్టు కోరింది. సోషల్ మీడియాలోని కంటెంట్ ను నియంత్రించడానికి అందరూ అభిప్రాయాలను పరిగణలోకి తీసుకుని మార్గదర్శకాలను రూపొందించాలని అటార్నీ జనరల్ ఆర్. వేంకట రమణిని కోరింది.ప్రభుత్వం మార్గదర్శకాలను రూపొందించే ప్రక్రియలో ఉందని ఆయన తెలిపారు. దీనికి ఎటువంటి గ్యాగ్ ఆర్డర్ లేదని వేంకటరమణి అన్నారు.
5. క్షమాపణ దానికి అనుగుణంగా ఉండాలి
హాస్య నటులు విచారం వ్యక్తం చేసినప్పటికీ, క్షమాపణలు జరిగిన హానికి అనులోమానుపాతంలో ఉండాలని కోర్టు పేర్కొంది. ‘‘పశ్చాత్తాపం స్థాయి నేరం స్థాయి కంటే ఎక్కువగా ఉండాలి’’ అని జస్టిస్ సూర్యకాంత్ వ్యాఖ్యానించారు. దీనిని కోర్టు ధిక్కారాన్ని ప్రక్షాళన చేయడంతో పోల్చారు.
వైకల్య హక్కుల గురించి అవగాహాన కల్పించడానికి హస్యనటులు తమ వేదికలను ఉపయోగించుకోవాలని కోర్టు కోరింది. క్షమాపణ తో కూడిన అఫిడవిట్ ను సమర్పించిన రైనా ను సుప్రీంకోర్టు మందలించిందది. అతను మొదట తనను తాను సమర్థించుకోవడానికి ప్రయత్నించాడని, నిర్ధోషిగా కనిపించడానికి ప్రయత్నించాడని పేర్కొంది.
సోషల్ మీడియా ఇన్ ప్లూయెన్సర్ ప్రవర్తన హాని కలిగించేది, నైతికతను దెబ్బతీసేది ఉండకూడదని పేర్కొంది. అటువంటి సంఘటనలు పునరావృతం కాకుండా ఉండాలంటే తీవ్రమైన పరిష్కార, శిక్షార్హమైన చర్యలు తీసుకోవాలని పిలుపునిచ్చింది.
ప్రజల గౌరవానికి హాని కలిగితే కఠినమైన నిబంధనలు ఉండాలని జస్టిస్ సూర్యకాంత్ చెప్పగా, ఎన్జీఏ క్యూర్ ఎస్ఎంఏ ఫౌండేషన్ ఆఫ్ ఇండియా తరఫున హజరైన సీనియర్ న్యాయవాదీ అపరాజిత సింగ్ మాట్లాడుతూ.. ప్రభావవంతమైన వ్యక్తులు తమ ప్రదర్శనల ద్వారా అరుదైన జన్యుపరమైన రుగ్మత, వైకల్యాలలపై అవగాహాన కల్పించాలని సూచించారు.
Next Story