చంద్రబాబు జీవిత ఆశయం నెరవేరుతుందా?

నదుల అనుసంధానం.. నెరవేరుతుందా?

చంద్రబాబు నాయుడు 1990ల నుంచే నదుల అనుసంధానాన్ని ప్రధాన లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నారు. 2014లో ముఖ్యమంత్రిగా అధికారంలోకి వచ్చిన తొలి రోజే గోదావరి-కృష్ణా అనుసంధానానికి పట్టిసీమ ఎత్తిపోతల పథకం చేపట్టారు. ఇది దేశంలో మొట్టమొదటి రివర్ లింకింగ్ ప్రాజెక్ట్‌గా లిమ్కా బుక్ ఆఫ్ రికార్డుల్లో చేరింది. ఆయన విజన్ ప్రకారం, గంగా-కావేరి లింక్ ద్వారా ఉత్తర రాష్ట్రాల్లోని వరదల నీటిని దక్షిణానికి మళ్లించి, కరువును మూలాల వద్ద నిర్మూలించవచ్చు. పీఎం మోదీ సూచనల మేరకు మొదట రాష్ట్రంలోని నదులైన కృష్ణా-పెన్నా-కావేరి అనుసంధానం చేస్తామని 2025 సెప్టెంబర్‌లో అసెంబ్లీలో ప్రకటించారు.

నదుల అనుసంధానంపై నమూనా మ్యాప్

ఈ ఆశయం స్వర్ణాంధ్రలో భాగమవుతుందా?

కూటమి ప్రభుత్వంలోనే గతంలో పట్టిసీమ (2016లో పూర్తి), పురుషోత్తపట్నం లిఫ్ట్ (2017) వంటివి పూర్తయ్యాయి. ప్రస్తుతం పోలవరం-నల్లమల సాగర్ లింక్‌కు రూ. 58,000 కోట్లు బడ్జెట్ కేటాయించారు. కానీ కాంగ్రెస్ ఏపీ చీఫ్ వైఎస్ షర్మిల వంటి విమర్శకులు దీన్ని "కరప్షన్ ATM"గా పిలుస్తూ, మొదట పోలవరం పూర్తి చేయాలని డిమాండ్ చేస్తున్నారు. దేశీయంగా గంగా-కావేరి ప్రాజెక్ట్‌కు ఇంకా DPR (డీటెయిల్డ్ ప్రాజెక్ట్ రిపోర్ట్) లేకపోవడం, రాష్ట్రాల మధ్య వివాదాలు (తెలంగాణ, తమిళనాడు) సవాలు గా ఉన్నాయి. అయినా చంద్రబాబు హయాంలో 90 శాతం సాగు ప్రాజెక్టులు (సోమశిల సహా) పూర్తయ్యాయని TDP డేటా చెబుతోంది. 2029కి "స్వర్ణాంధ్ర" లక్ష్యంతో ఈ ఆశయం భాగంగా మారే అవకాశం ఎక్కువగా ఉంది.

సాగునీటి ప్రాజెక్టులు నిర్లక్ష్యం చేశారా?

"సాగునీటి ప్రాజెక్టులను ఎన్నడూ నిర్లక్ష్యం చేయలేదు" అని చంద్రబాబు చెబుతున్నారు. ఆయన హయాంలో (1995-2004, 2014-2019) రాష్ట్రం ఇరిగేషన్‌కు రూ. 68,000 కోట్లు ఖర్చు చేశారని TDP డేటా చెబుతోంది. దీనికి వ్యతిరేకంగా YSRCP హయాంలో (2019-2024) ఇరిగేషన్ ఖర్చు రూ. 2,000 నుంచి రూ. 28,000 కోట్ల మధ్య మాత్రమే ఉందని పోలిక చేస్తున్నారు. కానీ ఈ రేంజ్ (రూ. 2,000 రూ. 28,000 కోట్లు) చూస్తే గందరగోళంగా

నదుల అనుసంధానం నా జీవితాశయం అని మాట్లాడుతున్న సీఎం చంద్రబాబు

YSRCP హయాంలో ఇరిగేషన్ ఖర్చు "చాలా తక్కువ" అని టీడీపీ ఆరోపిస్తోంది.

2014-2019 TDP హయాంలో రూ. 68,000 కోట్లు (సగటన 5 ఏళ్లకు రూ. 13,600 కోట్లు/సంవత్సరం)

2019-2024 YSRCP హయాంలో మొత్తం రూ. 28,000 కోట్లు (సగటన రూ. 5,600 కోట్లు/సంవత్సరం)

అంటే TDP హయాంలో ఏటా ఖర్చు YSRCP కంటే 2.5 రెట్లు ఎక్కువ అని TDP ప్రచారం చేస్తోంది.

రూ. 2,000 కోట్లు అంటే ఏమిటి?

ఇది ఒకే సంవత్సరం (2020-21) బడ్జెట్ కేటాయింపు మాత్రమే. 2020-21 బడ్జెట్ (కోవిడ్ సమయం) ఇరిగేషన్‌కు రూ. 2,000 కోట్లు మాత్రమే YSRCP ప్రభుత్వం కేటాయించింది. ఇది అత్యల్ప కేటాయింపుగా రికార్డయింది. TDP దీన్ని "ఉద్దేశపూర్వక నిర్లక్ష్యం" అని హైలైట్ చేస్తోంది.

మొత్తం 5 ఏళ్లలో YSRCP ఖర్చు, అసలు డేటా

సంవత్సరం	బడ్జెట్ కేటాయింపు (రూ. కోట్లు)	వాస్తవ ఖర్చు (అంచనా)
2019-20	8,300	7,500
2020-21	2,000 (కోవిడ్)	1,800
2021-22	9,500	8,200
2022-23	10,000	9,000
2023-24	12,000	11,500
మొత్తం	రూ. 41,800 కోట్లు	రూ. 38,000 కోట్లు

సోర్స్: ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ బడ్జెట్ డాక్యుమెంట్లు, CAG రిపోర్టులు (2023-24)

TDP vs YSRCP (5 ఏళ్ల మొత్తం)

పార్టీ	హయాం	మొత్తం ఇరిగేషన్ ఖర్చు (రూ. కోట్లు)	సగటన ఏటా
TDP	2014-2019	రూ. 68,000	రూ. 13,600
YSRCP	2019-2024	రూ. 38,000 (వాస్తవ ఖర్చు)	రూ. 7,600

YSRCP హయాంలో రూ. 28,000 కోట్లు అనేది TDP ప్రచారంలో తప్పుగా పేర్కొన్న సంఖ్య. అసలు రూ.38,000 కోట్లు.

"TDP హయాంలో ఇరిగేషన్‌కు రూ. 68,000 కోట్లు ఖర్చు చేశారు. అదే YSRCP హయాంలో (2019-24) మొత్తం రూ. 38,000 కోట్లు ఖర్చు జరిగింది. అందులో 2020-21లో కోవిడ్ కారణంగా రూ. 2,000 కోట్లు మాత్రమే కేటాయించారు."

రాజకీయ ప్రచారంలో సంఖ్యలు తరచూ గందరగోళం చేస్తాయి. కానీ బడ్జెట్ డాక్యుమెంట్లు, CAG రిపోర్టులు మాత్రమే అసలు సత్యం చెబుతాయి.

TDP చెబుతున్న ప్రకారం YSRCP "రివర్స్ టెండరింగ్" విధానంతో 102 ప్రాజెక్టులను మూసివేసి, పోలవరం డయాఫ్రం వాల్‌ను దెబ్బతీసింది. చంద్రబాబు 2023లో ప్రాజెక్టుల టూర్ చేసి, YSRCPపై "ఉద్దేశపూర్వక నిర్లక్ష్యం" అని ఆరోపణలు చేశారు.

"పోలవరం, రాయలసీమ లిఫ్ట్‌లను చంద్రబాబు నాయుడు ఆలస్యం చేశారు" అని YSRCP, కాంగ్రెస్ పార్టీల వారు విమర్శించారు. కడప జిల్లాలో ఫండ్స్ కొరతతో రైతులను వదిలేశారని ఆరోపిస్తున్నారు. 2016లో YSRCP నేత జగన్‌మోహన్ రెడ్డి, "కడప ప్రాజెక్టులకు డబ్బు దక్కలేదు" అన్నారు. వాస్తవానికి, చంద్రబాబు హయాంలో ఇరిగేషన్ ఖర్చు గణనీయంగా పెరిగినా, పూర్తి అమలులో ఆలస్యాలు (పోలవరం 3శాతం పని మాత్రమే) ఉన్నాయి. ప్రస్తుత హయాంలో (2024-25), రూ. 16,075 కోట్లు కేటాయించి "కరువు రహిత ఏపీ"కి అడుగులు వేస్తున్నారు. మొత్తంగా నిర్లక్ష్యం కాకుండా, ప్రాధాన్యత లోపం ఉండవచ్చు.

TDP గొప్పలు, YSRCP ఆరోపణలు

చంద్రబాబు హయాంలో ముఖ్యంగా 2014-19 మధ్య 24 ప్రాజెక్టులు పూర్తి చేసి, 28 మూడు నెలల్లో పూర్తి చేస్తామని 2017లో ప్రకటించారు. కీలక ప్రాజెక్టుల వివరాలు

ప్రాజెక్ట్ పేరు	పూర్తి సంవత్సరం	ప్రయోజనాలు (ఎకరాలు/మంది)	విశేషాలు
పట్టిసీమ లిఫ్ట్	2016	11 జిల్లాలకు 7.5 TMC నీరు	దేశ మొదటి రివర్ లింక్, లిమ్కా రికార్డ్
పురుషోత్తపట్నం లిఫ్ట్	2017	2 లక్షల ఎకరాలు, 11 జిల్లాలు	గోదావరి నుంచి ఏలేరు రిజర్వాయర్‌కు
తోటపల్లి ఇరిగేషన్	2015	1.2 లక్షల ఎకరాలు	2003లో ఫౌండేషన్, విజయనగరం లిఫ్ట్
ముచ్చుమర్రి లిఫ్ట్	2017	1 లక్షల ఎకరాలు	శ్రీశైలం నుంచి హంద్రీనీవాకు
సోమశిల	2014-19లో పూర్తి	3.6 లక్షల ఎకరాలు	TDPలో 90 శాతం ప్రాజెక్టులు పూర్తి

ఈ ప్రాజెక్టులు రాయలసీమ, ఉత్తరాంధ్రలో 6 లక్షల ఎకరాలకు నీరు అందించాయి. YSRCP హయాంలో ఈ ప్రాజెక్టులు "స్టాల్ అయ్యాయి" అని TDP ఆరోపిస్తోంది. ప్రస్తుతం పోలవరం (2027కి), వెలిగొండ (2026కి) పూర్తి ప్లాన్‌లు ఉన్నాయి.

చంద్రబాబు విజన్ కరవును జయిస్తుందా?

చంద్రబాబు ఆశయాలు భవిష్యత్తును మార్చే సామర్థ్యం కలిగి ఉన్నాయి. గతంలో పూర్తయిన ప్రాజెక్టులు (పట్టిసీమ, తోటపల్లి) రైతులకు ఉపయోగ పడుతున్నాయి. ప్రస్తుత హయాంలో రూ. 70,000 కోట్లు ఇరిగేషన్‌కు కేటాయించి, పోలవరం, HNSS వంటివి వేగవంతం చేస్తున్నారు. అయితే రాజకీయ వివాదాలు, ఫండ్స్ ఆలస్యాలు సవాలుగా మారాయి. YSRCP వంటి పార్టీలు "ప్రాధాన్యతలు తప్పు" అని విమర్శిస్తున్నా, చంద్రబాబు విజన్ 2029కి "కరువు రహిత ఏపీ"ని సాకారం చేసే వైపుగా అడుగులు వేస్తున్నారు. రైతులు, ప్రజల సహకారంతో ఈ కలలు నిజమవుతాయో లేదో చూడాలి.

తెలంగాణ సీఎం రేవంత్ రెడ్డి వ్యాఖ్యలను తిప్పికొట్టడం చేతకాలేదు: రాజగోపాల్

"గోదావరి-కృష్ణా అనుసంధాన ప్రీ-ఫీజిబిలిటీ రిపోర్ట్‌ను తిరస్కరించాలి. ఇది మా రాష్ట్ర జల వనరులను ప్రమాదంలో పడేస్తుంది." అని తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి ఎ రేవంత్ రెడ్డి చేసిన వ్యాఖ్యలను తిప్పికొట్టడం చేతకాని ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు నాయుడు నదులను అనుసంధానం చేస్తానంటే ఎలా నమ్మాలని సీనియర్ జర్నలిస్ట్ డి రాజగోపాల్ పేర్కొన్నారు. యూనియన్ జల్ శక్తి మంత్రి సీఆర్ పాటిల్‌కు సీఎం రేవంత్ లేఖ రాశారు. ఏపీ-తెలంగాణ సీఎంల మీటింగ్ స్టాల్‌మేట్‌లో ముగిసింది. అందుకే సీఎం చంద్రబాబు జీవితాశయం నెరవేరే అవకాశం లేదు అని అన్నారు.

నదుల అనుసంధానం ఎప్పుడో జరిగింది: దశరథ రామిరెడ్డి

బ్రిటీష్ ప్రభుత్వ హయాంలో డచ్ కంపెనీ వారు ఉన్నప్పుడే నదుల అనుసంధానం జరిగింది. కృష్ణా నదిని పెన్నానదితో అనుసంధానించారు. ఇప్పుడు చేసేది ఏమిటి? అని రాయలసీమ సాగునీటి ప్రాజెక్టుల సాధన సమితీ అధ్యక్షుడు బొజ్జా దశరధరామిరెడ్డి అన్నారు. పోలవరం జాతీయ ప్రాజెక్టు, అమరావతిని నిర్మించేందుకు కేంద్రం నిధులు ఇచ్చింది. అయినా ఈ రెండింటినీ నెత్తిన పెట్టుకుని ప్రస్తుత ప్రభుత్వం పడరాని పాట్లు పడుతోంది. కుక్కపని గాడిద చేస్తే ఎలా ఉంటుందో అలాగే ప్రస్తుతం పాలకుల తీరు ఉందని ఎద్దేవా చేశారు. రాయలసీమ ప్రాజెక్టులు పూర్తి చేసేందుకు కావాల్సిన రూ. 15వేల కోట్లు ఖర్చు చేయడం చేతకాలేదు. బనకచర్ల ప్రాజెక్టు తెస్తారట అంటూ ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు. మూడు టీఎంసీల అలగనూరు ప్రాజెక్టు నిర్మాణం పూర్తి చేయడం చేతకాలేదు. నదుల అనుసంధానం నమ్మాలా? అంటూ ప్రశ్నించారు. ప్రశ్నించే గొంతులు రాష్టంలో కనిపించడం లేదు. కమ్యూనిస్టులు కూడా తమ గొంతులు విప్పటం లేదని అన్నారు.

ఉపన్యాసాలకే పరిమితం: శంకరయ్య

ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు నాయుడు కు ప్రాజెక్టుల పూర్తి పై చిత్తశుద్ధి లేదు. ఉపన్యాసాలకే పరిమితం. ‘‘అన్నీ చేస్తానంటారు. ఏదీ చేయరు’’ అని సీనియర్ పాత్రికేయుడు, ఇరిగేషన్ రంగ నిపుణుడు వి శంకరయ్య అన్నారు. ఈ అంశంపై చర్చలే అవసరం లేదన్నారు. ఈ ఏడాది ఇరిగేషన్ రంగానికి బడ్జెట్ లో రూ. 14 వేల కోట్లు కేటాయించి ఇప్పటి వరకు చేసిన ఖర్చు 4వేల కోట్లు మాత్రమేనని అన్నారు. కేటాయింపుల ప్రకారం కూడా ఖర్చు చేయకుంటే ప్రాజెక్టులు ఎలా పూర్తవుతాయి. ఈ పరిస్థితుల్లో నదుల అనుసంధానం అని చంద్రబాబు అంటే నమ్మాలా? అని పేర్కొన్నారు. గాలేరు నగరి జూన్ కు పూర్తి చేస్తానన్నారు. తరువాత దాని ఊసేలేదు. వ్యవసాయ రంగంపై చంద్రబాబుకు మంచి అభిప్రాయం లేదు. అని అన్నారు.