ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ప్రభుత్వ ఉద్యోగుల జీతాలు ఆలస్యం ఎందుకు?

రాష్ట్రంలో మొత్తం ఉద్యోగుల సంఖ్య సుమారు 8 లక్షలు (ఇందులో 5.6 లక్షలు రెగ్యులర్, 2 లక్షలు కాంట్రాక్టు/ఔట్‌సోర్సింగ్ ఉద్యోగులు)గా అంచనా.

2025 డిసెంబర్ 9 నాటికి ఉద్యోగుల బకాయిల మొత్తం రూ. 32,000 కోట్లుగా అంచనా వేశారు. కానీ ఇది ప్రధానంగా డీఏ, అర్రియర్స్‌కు సంబంధించినది.

ఉద్యోగులపై ప్రభావం

మొత్తం 8 లక్షల ఉద్యోగులలో, కాంట్రాక్టు, ఔట్‌సోర్సింగ్ ఉద్యోగులు (సుమారు 2 లక్షలు) ఉన్నారు. వీరిలో కాంట్రాక్ట్, ఔట్ సోర్సింగ్ ఉద్యోగులు ఎక్కువగా ప్రభావితమవుతున్నారు. ప్రస్తుతం పూర్తి స్కేల్‌లో ఎక్కువ ఆలస్యం లేనట్లు కనిపిస్తుంది. కానీ DA, PRC (పే రివిజన్ కమిషన్) అరియర్స్ ఇప్పటికీ ఆలస్యమవుతున్నాయి.

ఉద్యోగులు CFMS పోర్టల్‌లో తమ పే స్లిప్‌లను తనిఖీ చేయవచ్చు. ఆలస్యాలు ఉంటే ఉద్యోగ సంఘాలు (ఉదా. APGEA) ద్వారా గవర్నర్ లేదా ఫైనాన్స్ డిపార్ట్‌మెంట్‌కు పిటిషన్ ఇవ్వవచ్చు. ప్రభుత్వం 2026 సెలవుల జాబితా విడుదల చేసింది. జీతాల చెల్లింపు కోసం మొదటి తేదీనే నిర్ణయించాలని సంఘాలు డిమాండ్ చేస్తున్నాయి.

ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబుతో... ప్రభుత్వ ఉద్యోగుల అసోసియేషన్ రాష్ట్ర అధ్యక్షులు సూర్యనారాయణ

గతం నుంచి కొనసాగుతున్న సమస్య

ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో జీతాల ఆలస్యం కొత్త అంశం కాదు. గత వైఎస్ఆర్‌సీపీ ప్రభుత్వ కాలంలోనే ఈ సమస్య తీవ్రమైంది. ఇది రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవధులు, రుణాలు, పెండింగ్ చెల్లింపుల వల్ల ఏర్పడింది. కూటమి ప్రభుత్వం అధికారం చేపట్టిన తర్వాత అక్టోబర్ 2025లో ముఖ్యమంత్రి ఎన్ చంద్రబాబు నాయుడు దీపావళి బోనాన్జా పేరుతో డియర్‌నెస్ అలవెన్స్ (డీఎ) ఒక కిస్తును నవంబర్ 1 నుంచి విడుదల చేస్తామని ప్రకటించారు. ఈ ప్రకటనలో జీతాలు ప్రతి నెల 1వ తేదీనే జమ చేస్తామని, క్యాబినెట్ సబ్-కమిటీ ఏర్పాటు చేసి ఉద్యోగుల సమస్యలు పరిష్కరిస్తామని హామీ ఇచ్చారు.

డిసెంబర్ 9 నాటికి, సుమారు లక్ష మంది ఉద్యోగులకు నవంబర్ నెల జీతాలు జమ కాలేదని వైఎస్ఆర్‌సీపీ నాయకుడు నలమారు చంద్రశేఖర రెడ్డి ఆరోపించారు. అధికారంలోకి వచ్చిన తర్వాత జీతాలు సకాలంలో జమ చేసింది ఒక్కసారి మాత్రమే జరిగిందని, మిగిలిన సందర్భాల్లో ఆలస్యాలు కొనసాగుతున్నాయని ఆయన అన్నారు.

వాగ్దానాలు vs వాస్తవాలు

ప్రభుత్వం ఈ అంశంపై ఇప్పటివరకు ఎటువంటి అధికారిక ప్రకటన విడుదల చేయలేదు. ఇది విమర్శలకు దారితీసింది. పే రివిజన్ కమిషన్ (పీఆర్‌సీ) చైర్మన్ నియామకం జరగకపోవటం, ఐదు డీఎ కిస్తులలో ఒకటి మాత్రమే క్లియర్ చేయబడటం వంటి ఆలస్యాలు ఉద్యోగులలో అసంతృప్తిని పెంచుతున్నాయి.

విశ్లేషకుల అభిప్రాయం ప్రకారం ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర బడ్జెట్‌లో సుమారు 91శాతం ఖర్చు స్థాపనల ఖర్చుగా చెబుతున్నారు.

స్థాపన ఖర్చు (establishment expenditure) అనేది రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ఉద్యోగుల సాలరీలు, పెన్షన్లు, డియర్‌నెస్ అలవెన్స్ (DA), సంబంధిత ప్రయోజనాలపై వెచ్చించే మొత్తం. ఇది "కట్టుబాటు ఖర్చు" (committed expenditure) భాగంగా పరిగణించబడుతుంది. ఇందులో ఆసక్తి చెల్లింపులు (interest payments) కూడా చేర్చబడతాయి.

2024-25, 2025-26 అంచనాలు

2024-25లో రాష్ట్ర స్వంత ఆదాయం రూ. 1,01,985 కోట్లు. ఇందులో రూ. 89,008 కోట్లు (సుమారు 88 శాతం) సాలరీలు, పెన్షన్ల పై వెచ్చించబడ్డాయి. సెంట్రల్ షేర్ చేర్చితే మొత్తం ఆదాయం రూ. 1,54,065 కోట్లు. ఇందులో సాలరీలు+పెన్షన్లు 58 శాతం. ఆసక్తి+లోన్లు 43 శాతం (మొత్తం 101 శాతం మించి) వెచ్చించబడ్డాయి.

2025-26 బడ్జెట్‌లో మొత్తం ఖర్చు రూ. 2,97,929 కోట్లు (డెట్ రీపేమెంట్ తప్ప). రెవెన్యూ రిసిప్ట్ లపై సాలరీలు 21 శాతం, పెన్షన్లు 10 శాతం, ఆసక్తి 17 శాతం (మొత్తం 51 శాతం కట్టుబాటు ఖర్చు). విశ్లేషకులు దీన్ని own revenue పై 90-91 శాతంగా అంచనా వేస్తున్నారు. ఎందుకంటే రాష్ట్రం ఆదాయాలు తక్కువగా ఉండటం వల్ల ఈ ఖర్చు పెద్దగా కనిపిస్తోంది.

పరిణామాలు

ఈ ఖర్చు వల్ల రాష్ట్రం డెవలప్‌మెంట్, క్యాపిటల్ ఎక్స్‌పెండిచర్ (infrastructure, education, health) కు తక్కువ స్థలం ఇవ్వగలదు. 2024-25లో క్యాపిటల్ ఎక్స్‌పెండిచర్ తక్కువగా ఉండటం వల్ల పబ్లిక్ డెట్ రూ. 97,352 కోట్లకు పెరిగింది. 2025-26లో ఫిజికల్ డెఫిసిట్ 4.4 శాతం GSDP (రూ. 79,927 కోట్లు), ఇది లోన్లపై ఆధారపడటానికి దారితీస్తుంది.

"ఫ్రీబీస్" (welfare schemes), తక్కువ ట్యాక్స్ రెవెన్యూలు, పెన్షన్ బర్డెన్ (NTR Bharosa వంటివి) వల్ల ఈ పరిస్థితి ఏర్పడింది. రాష్ట్ర ఆదాయాలు తక్కువగా ఉండటం వల్ల own revenue పై ఈ ఖర్చు 90 శాతం మించి కనిపిస్తుంది.

K.S. Chalam, Institute for Economic and Social Justice విశ్లేషణ ప్రకారం రెవెన్యూ పెంచడం (ట్యాక్స్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ మెరుగుపరచడం), పెన్షన్ రిఫార్మ్స్ (OPS నుండి NPSకి మార్పు), క్యాపిటల్ ఎక్స్‌పెండిచర్‌ను 10-15 శాతానికి పెంచడాన్ని సూచిస్తున్నారు. ఇది మల్టిప్లయర్ ఎఫెక్ట్ (ఉద్యోగాలు, ఆదాయం) తీసుకురావచ్చు.

పొరుగు రాష్ట్రాలైన తెలంగాణ (38 శాతం), తమిళనాడు (42 శాతం), కర్ణాటక (39 శాతం)లో ఈ రేషియో తక్కువగా ఉండటం, అక్కడ జీతాలు స్థిరంగా జమవడం పోలిస్తే ఆంధ్రప్రదేశ్ పరిస్థితి మరింత ఆందోళనకరంగా కనిపిస్తుంది.

ఈ ఆలస్యాలు ప్రభుత్వ ఉద్యోగుల మధ్య 'గ్యారెంటీ' భావనను దెబ్బతీస్తున్నాయి. ప్రతి నెల 1వ తేదీనే జీతాలు జమవడం అనే సామాజిక ఆశకు విరుద్ధంగా, ఈ ఆలస్యాలు ఉద్యోగులు, వారి కుటుంబాల ఆర్థిక స్థిరత్వాన్ని దెబ్బతీస్తున్నాయి. బ్యాంక్ రుణాలు, విద్య, వైద్యం వంటి అవసరాలపై ఆధారపడే ఉద్యోగులు ఆర్థిక ఒత్తిడికి గురవుతున్నారు. ఇది మొత్తం రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థకు కూడా ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతుంది. ఎందుకంటే ఉద్యోగుల ఖర్చులు తగ్గడం వల్ల వినియోగం, వ్యాపారాలు ప్రభావితమవుతాయి.

ఉద్యోగ సంఘాలు, ఎన్జీవోల ఆందోళన

ప్రభుత్వ ఉద్యోగుల సంఘాలు, ఎన్జీవోలు ఈ అంశంపై తీవ్ర ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నాయి. ఉద్యోగులు, పెన్షనర్ల విభాగం వైఎస్ఆర్‌సీపీ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు చంద్రశేఖర రెడ్డి, "ఈ ఆలస్యాలు ఉద్యోగుల ఆర్థిక ఇబ్బందులకు కారణమవుతున్నాయి, ప్రభుత్వం తమ వాగ్దానాలను నెరవేర్చలేకపోతోంది" అని విమర్శించారు. టీచర్స్ యూనియన్లు కూడా నవంబర్, డిసెంబర్ నెలల చెల్లింపులు ఆలస్యమవుతున్నాయని, దీనిపై ప్రదర్శనలు నిర్వహించాల్సి వస్తే చేస్తామని హెచ్చరిస్తున్నాయి. ఎన్జీవోలు ఈ సమస్యను 'పాలనా వైఫల్యం'గా వర్గీకరిస్తూ, రాష్ట్ర ఆర్థిక సంక్షోభాన్ని ఉద్యోగులపై భారం వేయకుండా, ప్రభుత్వ ఖర్చులు తగ్గించాలని, పీఆర్‌సీని త్వరగా ఏర్పాటు చేయాలని డిమాండ్ చేస్తున్నాయి.

బడ్జెట్ లో జీతాలకు ప్రత్యేకంగా నిధులు కేటాయించాలి: జీఈఏ

ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు ప్రతి నెల ఒకటో తేదీనే జీతాలు, పెన్షన్లు సకాలంలో చెల్లించాలని గవర్నమెంట్ ఎంప్లాయిస్ అసోసియేషన్ (జీఈఏ) రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు కె రామ సూర్యనారాయణ, ప్రధాన కార్యదర్శి ఎం. రమేష్‌ కుమార్ డిమాండ్ చేశారు. రాష్ట్ర బడ్జెట్‌లో జీతాలకు ప్రత్యేకంగా నిధులు కేటాయించాలని, ప్రభుత్వ ఆర్థిక ఇబ్బందుల భారాన్ని ఉద్యోగులపై వేయకూడదని వారు స్పష్టం చేశారు.

జీతాల ఆలస్యం వల్ల ఉద్యోగులు తీవ్ర ఇబ్బందులు పడుతున్నారని, ముఖ్యంగా బ్యాంక్ రుణాల చెల్లింపులకు జీతం కోసం ఎదురుచూస్తున్నారని వివరించారు. ఒకటో తేదీన జీతాలు జమ చేయడం ద్వారా రాష్ట్రంలోని ఎక్కువ మంది ప్రజలు ఆనందిస్తారని, ఉద్యోగులను ఉత్సాహపరుస్తుందని వారు అభిప్రాయపడ్డారు. ఇది ఉద్యోగ జీవితంలో స్థిరత్వాన్ని, సంయమనాన్ని పెంచుతుందని పేర్కొన్నారు.

గత ఆరు ఆర్థిక సంవత్సరాల నుంచి పెండింగ్‌లో ఉన్న డియర్‌నెస్ అలవెన్స్ (డీఏ), హౌస్ రెంట్ అలవెన్స్ (హెచ్‌ఆర్‌ఏ), ఇతర అలవెన్సుల ప్రకటన ఇంకా జరగలేదని విమర్శించారు. మొత్తంగా ఉద్యోగులకు రావాల్సిన బకాయిలు రూ. 35వేల కోట్లు ఉన్నాయన్నారు.

ఆర్థిక సంక్షోభం మాత్రమే కారణం కాదు

విమర్శకులు ఈ ఆలస్యాలను రాష్ట్ర ఆర్థిక సంక్షోభంతో ముడిపెట్టినప్పటికీ, ఇది పూర్తిగా సమర్థనీయం కాదు. గత ప్రభుత్వం వదిలిన రూ. 23,556 కోట్ల పెండింగ్ డ్యూస్‌ను క్లియర్ చేస్తున్నప్పటికీ, ప్రస్తుత పాలనలో ఆర్థిక ప్రణాళికలు మరింత సమర్థవంతంగా ఉంటే ఈ సమస్యలు తగ్గి ఉండొచ్చు. ఉదాహరణకు డీఎ విడుదలకు 160 కోట్లు నెలకు వెచ్చించబడుతున్నప్పటికీ, మొత్తం జీతాల చెల్లింపు వ్యవస్థలో డిజిటలైజేషన్ లోపాలు, బ్యాంకింగ్ వ్యవహారాల ఆలస్యాలు కూడా కారణాలుగా కనిపిస్తున్నాయి. ఈ పరిస్థితి ఉద్యోగుల మధ్య అసంతృప్తిని పెంచి, భవిష్యత్తులో ప్రదర్శనలు, రాజకీయ వివాదాలకు దారితీయవచ్చు. ప్రభుత్వం త్వరితంగా దీని పరిష్కారానికి దశలవారీ చెల్లింపు ప్రణాళిక, పీఆర్‌సీ ఏర్పాటు వంటి చర్యలు చేపట్టాలి.

ఈ జీతాల ఆలస్యం రాష్ట్ర పాలనా వ్యవస్థలోని లోపాలను బహిర్గతం చేస్తుంది. ప్రభుత్వం ఈ అంశాన్ని తీవ్రంగా తీసుకుని, ఉద్యోగుల విశ్వాసాన్ని తిరిగి సంపాదించాలి. లేకపోతే ఇది రాజకీయంగా మరింత భారీ సమస్యగా మారవచ్చు.