అమరావతి పాడి రైతుల పరిస్థితి ఏమిటి?

అమరావతి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజధానిగా ఎంపికైన తర్వాత, ఈ ప్రాంతంలో గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా నిర్మాణ పనులు జరుగుతున్నాయి. సెక్రటేరియట్, అసెంబ్లీ, మండలి, హైకోర్టు భవనాల నిర్మాణం వంటి ప్రాజెక్టులు ఈ ప్రాంతాన్ని ఆధునిక నగరంగా మార్చే ప్రయత్నంలో భాగం. అయితే ఈ అభివృద్ధి ప్రక్రియలో పాడి రైతుల జీవనోపాధి, వారి ఆందోళనలు, భవిష్యత్తు అనిశ్చితంగా మారుతోంది. అమరావతి ప్రాంతంలోని 29 గ్రామాల్లో పాడి రైతుల పరిస్థితిని, పశు సంపద వివరాలు, నిర్మాణ కార్యకలాపాల ప్రభావం గురించి చర్చించాల్సిన అవసరం ఉంది.

అమరావతి పాడి రైతుల పరిస్థితి ఏమిటి?

అమరావతి ప్రాంతంలోని 29 గ్రామాలు గతంలో పచ్చని వ్యవసాయ భూములు. పాడి పశువుల సంరక్షణకు నిలయం. ఈ గ్రామాల్లో రైతులు దశాబ్దాలుగా పాడి వ్యవసాయంపై ఆధారపడి జీవనం సాగిస్తున్నారు. రాయపూడి సమీపంలో సరిగల నీలాంబరం వంటి రైతులు తమ జీవితమంతా గేదెలను పెంచుతూ, పాల ఉత్పత్తి ద్వారా కుటుంబాలను పోషిస్తున్నారు. అయితే రాజధాని నిర్మాణం కోసం భూముల సమీకరణ, రోడ్లు, కాలువలు, భవనాల నిర్మాణం వంటి పనులు వీరి జీవనోపాధిని దెబ్బతీశాయని చెప్పొచ్చు. నీలాంబరం లాంటి రైతులు తమ ఆవేదనను వ్యక్తం చేస్తూ... ‘ఎప్పటి నుంచి మీకు గేదెలు ఉన్నాయని ప్రశ్నిస్తే నాకు ఊహ తెలిసినప్పటి నుంచి ఉన్నాయి. నాకు 55 ఏళ్లు పైనే ఉంటాయి. 40 ఏళ్లుగా గేదెలు కాస్తూనే ఉన్నా’ అని చెప్పారు. ఈ రైతులకు చదువు సరిగా లేకపోవడం, ఇతర నైపుణ్యాలు లేకపోవడం వల్ల పాడి వ్యవసాయం మాత్రమే జీవనాధారం. కానీ రోడ్ల నిర్మాణం, ఫెన్సింగ్, పచ్చని గడ్డి లభ్యత తగ్గడం వల్ల వారి జీవనం అనిశ్చితంగా మారింది. ‘‘పెద్ద రోడ్లు, కాలువలు నిర్మించిన తరువాత రోడ్ల పక్కన చెట్లు నాటుతారు. పచ్చి గడ్డి ఉండటం జరిగే పనికాదు. పైగా కార్లు నిత్యం తిరుగుతుంటాయి. గేదెలు రోడ్లపైకి రానివ్వరు’’ అని నీలాంబరం ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు.

అమరావతి గ్రామాల్లో పశువులు ఎన్ని ఉన్నాయంటే...

అమరావతి ప్రాంతంలోని 29 గ్రామాల్లో పశు సంపద స్థానిక సమాచారం ఆధారంగా గేదెలు, ఆవులు, గొర్రెలు, మేకలు ఉన్నాయి. పాడి వ్యవసాయం ఈ గ్రామాల్లో ప్రధాన ఆర్థిక వనరుగా ఉంది. ఒక అంచనా ప్రకారం ఈ 29 గ్రామాల్లో సుమారు 15,000 పాడి పశువులు (గేదెలు, ఆవులు) ఉన్నాయి. ఈ పశువులు పాల ఉత్పత్తి, సేంద్రీయ ఎరువు ఉత్పత్తి, ఇతర వ్యవసాయ అనుబంధ కార్యకలాపాలకు ఉపయోగపడతాయి. అయితే భూముల సమీకరణ వల్ల పశుగ్రాసం కోసం అవసరమైన గడ్డి భూములు (పశువుల బీళ్లు) కనుమరుగవుతున్నాయి, ఇది పాడి రైతులకు పెద్ద సవాలుగా మారింది.

కాంక్రీట్ జంగిల్‌గా వ్యవసాయ భూములు

అమరావతి ప్రాంతంలో రాజధాని నిర్మాణం కోసం 33,000 ఎకరాలకు పైగా భూమిని సమీకరించారు. ఇందులో 8,274 ఎకరాలను ఆర్థిక అవసరాల కోసం వినియోగించుకుంటున్నట్లు ప్రభుత్వం శ్వేతపత్రంలో పేర్కొంది. ఈ భూములు గతంలో వ్యవసాయం, పాడి వ్యవసాయానికి ఉపయోగపడేవి. రాయపూడి వద్ద సెక్రటేరియట్, అసెంబ్లీ, మరియు హైకోర్టు భవనాల నిర్మాణం వేగవంతం కావడంతో ఈ ప్రాంతం క్రమంగా కాంక్రీట్ జంగిల్‌గా మారుతోంది. రోడ్లు, కాలువలు, ఫెన్సింగ్, భవనాల నిర్మాణం వల్ల పచ్చని గడ్డి భూములు, వ్యవసాయ క్షేత్రాలు తగ్గిపోతున్నాయి. ఇది పాడి పశువులకు గ్రాసం కొరతను సృష్టిస్తోంది. రైతుల జీవనోపాధిని ప్రభావితం చేస్తోంది.

రాయపూడి సమీపంలో నిర్మాణాలు

రాయపూడి వద్ద సెక్రటేరియట్ ఇతర ప్రభుత్వ భవనాల నిర్మాణం పురోగతిలో ఉంది. ఈ ప్రాంతంలో రోడ్లు, కాలువలు, ఇతర మౌలిక సదుపాయాల నిర్మాణం వేగంగా సాగుతోంది. ఈ అభివృద్ధి పాడి రైతుల జీవన విధానాన్ని సవాలుగా మార్చింది. నీలాంబరం వంటి రైతులు తమ గేదెలను రోడ్డు పక్కన మేపడం కష్టంగా మారిందని, రానున్న రోజుల్లో గేదెలను బతికించడం సాధ్యం కాదని ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. రోడ్ల పక్కన చెట్లు నాటడం, ఫెన్సింగ్ వేయడం వల్ల పశువులకు గడ్డి లభించే అవకాశం తగ్గిపోతోంది.

గ్రీన్, బ్లూ మాస్టర్ ప్లాన్ అమరావతిని "ఇన్ నేచర్" కాన్సెప్ట్‌తో హరిత నగరంగా తీర్చిదిద్దే ప్రణాళికలో భాగంగా, చెట్లు, పార్కులు, ఔషధ మొక్కల నాటడం జరుగుతుంది. అయితే ఈ పథకం పాడి పశువులకు గడ్డి లభ్యతను తగ్గించే అవకాశం ఉంది, ఇది రైతులకు మరిన్ని కష్టాలను తెచ్చిపెట్టింది.

పాడి రైతులు ఎదుర్కొంటున్న సవాళ్లు కేవలం ఆర్థికమైనవి మాత్రమే కాదు, అవి వారి జీవన విధానం, సంస్కృతి, గుర్తింపును కూడా ప్రభావితం చేస్తున్నాయి. నీలాంబరం వంటి రైతులు తమ జీవితమంతా పాడి వ్యవసాయంపై ఆధారపడి జీవించారు. వారికి ఇతర నైపుణ్యాలు లేకపోవడం, చదువు సరిగా లేకపోవడం వల్ల ఆధునిక ఉపాధి అవకాశాలను స్వీకరించడం కష్టంగా ఉంది. "మాకా చదువు రాదు. వేరే పనులు పెద్దగా చేయలేము. మాకేదైనా ప్రభుత్వమే చూడాలి" అన్న నీలాంబరం మాటలు వారి నిస్సహాతను, ఆందోళనను స్పష్టంగా చూపిస్తున్నాయి.

పాడి రైతులు తమ పశువులను కోల్పోతే, అది వారి ఆర్థిక స్థితిని మాత్రమే కాక, వారి గుర్తింపును, సామాజిక స్థానాన్ని కూడా దెబ్బతీస్తుంది. ఈ రైతులు తమ గేదెలను కుటుంబ సభ్యులుగా భావిస్తారు. వాటిని కోల్పోవడం వారికి మానసికంగా కూడా బాధను కలిగిస్తుంది. అమరావతి రాజధాని నిర్మాణం రాష్ట్ర ప్రజల ఆత్మగౌరవాన్ని ప్రతిబింబిస్తుందని ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు నాయుడు చెప్పినప్పటికీ, ఈ అభివృద్ధి స్థానిక రైతుల జీవనోపాధిని కాపాడే విధంగా ఉండాల్సిన అవసరం ఉంది.

పాడి రైతులను ఎలా ఆదుకోవచ్చంటే...

అమరావతి రాజధాని నిర్మాణం ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు ఒక అవకాశం అయినప్పటికీ, ఇది స్థానిక పాడి రైతులకు సవాళ్లను తెచ్చిపెట్టింది. ప్రభుత్వం ఈ రైతులను ఆదుకోవడానికి కొన్ని సిఫార్సులను పరిగణనలోకి తీసుకోవచ్చు.

పాడి రైతులకు ఆధునిక పాడి వ్యవసాయ పద్ధతులపై శిక్షణ ఇవ్వడం, డైరీ ఉత్పత్తుల ఉత్పాదనలో నైపుణ్యం పెంచడం, మరియు స్థానికంగా చిన్న డైరీ యూనిట్లను ఏర్పాటు చేయడం ద్వారా వారి జీవనోపాధిని కాపాడవచ్చు. అమరావతి పరిసర ప్రాంతాల్లో పశుగ్రాసం కోసం ప్రత్యేక భూములను కేటాయించడం ద్వారా పాడి పశువుల రైతులను ఆదుకోవచ్చు. పాడి రైతులకు తక్కువ వడ్డీ రుణాలు, సబ్సిడీలు, ఆర్థిక సహాయం అందించడం ద్వారా వారు తమ పాల వ్యాపారాన్ని కొనసాగించేందుకు అవకాశం ఉంటుంది. భూములు కోల్పోయిన రైతులకు పునరావాస పథకాలను అమలు చేయడం, వారికి ఇతర ఉపాధి అవకాశాలను కల్పించడం అవసరం.

పాడి పశువులకు బీళ్లు కేటాయించాలి: డాక్టర్ రాజశేఖర్

అమరావతి ప్రాంతంలో పశువుల బీళ్ల కింద కొంత భూమిని కేటాయిస్తే బాగుంటుందని పశు సంవతర్థక శాఖ డిప్యూటీ డైరెక్టర్ డాక్టర్ బి రాజశేఖర్ అభిప్రాయ పడ్డారు. ప్రస్తుతం ఉన్న గ్రామాల్లోని పాడి రైతులు ఒక్కసారిగా పశువులను వదులుకునేందుకు ఇష్టపడే అవకాశం లేదని, అందువల్ల పాడి రైతుల కోసం డెయిరీల నిర్మాణాలను ప్రోత్సహించాలన్నారు. అమరావతి ప్రాంతంలో పూర్తిగా ముర్రా జాతి వంటి పాడి గేదెలు ఎక్కువగా ఉన్నాయని, ఒక్కో గేదె కనీసంగా ఐదు లీటర్ల పాలు ఇస్తాయని తెలిపారు.

అమరావతి రాజధాని నిర్మాణం ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు ఒక గొప్ప అవకాశం, కానీ ఈ అభివృద్ధి స్థానిక పాడి రైతుల జీవనోపాధిని దెబ్బతీస్తోంది. నీలాంబరం వంటి రైతుల ఆవేదన వారి అసహాయతను, భవిష్యత్తు పట్ల ఆందోళనను స్పష్టంగా చూపిస్తుంది. ప్రభుత్వం రాజధాని నిర్మాణంతో పాటు, ఈ రైతుల జీవనోపాధిని కాపాడేందుకు సమగ్రమైన ప్రణాళికలను అమలు చేయాలి. అమరావతిని సంపద సృష్టి కేంద్రంగా మార్చే ప్రయత్నంలో స్థానిక రైతుల జీవన విధానాన్ని కాపాడటం కూడా అంతే ముఖ్యం. ఈ రైతుల గుండె చప్పుడు, వారి కష్టార్జిత జీవనోపాధి, వారి ఆకాంక్షలు అమరావతి రాజధాని విజయంలో భాగంగా ఉండాలి.