విమాన ప్రయాణికులకు తప్పని తిప్పలు

రెగ్యులేటరీ మార్పులు, ఇండిగో వైఫల్యాలు

ఇండిగో సంక్షోభం ప్రధానంగా డైరెక్టరేట్ జనరల్ ఆఫ్ సివిల్ ఏవియేషన్ (DGCA) జారీ చేసిన కొత్త ఫ్లైట్ డ్యూటీ టైమ్ లిమిటేషన్స్ (FDTL) నిబంధనలకు చిక్కుకుని తలెత్తింది. నవంబర్ 1, 2025 నుంచి పూర్తిగా అమలులోకి వచ్చిన ఈ నిబంధనలు పైలట్లకు మరింత రెస్ట్, వీక్లీ గంటల పరిమితి, నైట్ డ్యూటీలపై గట్టి నియంత్రణలు విధించాయి. ఇండిగో దేశవ్యాప్తంగా 63 శాతం మార్కెట్ షేర్‌తో 2,200-2,300 ఫ్లైట్లు నడుపుతున్న సంస్థ. ఈ మార్పులకు ముందుగా సిద్ధం కాలేదు.

ఇండిగో 2024-2025లో హైరింగ్ ఫ్రీజ్, పైలట్ పే ఫ్రీజ్‌లు అమలు చేసి, సిబ్బంది వాడకాన్ని 80-90 గంటల వరకు పెంచుకుంది. ఫలితంగా 2,422 క్యాప్టన్ల అవసరానికి 2,357 మంది మాత్రమే ఉన్నారు. డిసెంబర్ పీక్ సీజన్‌లో డిమాండ్ 25-30 శాతం పెరిగినప్పుడు 5,000కి పైగా ఫ్లైట్లు రద్దయ్యాయి. దీనివల్ల 5.8 లక్షల మంది ప్రయాణికులు ప్రభావితులయ్యారు. డిల్లీలో మాత్రమే రూ.1,000 కోట్ల నష్టం జరిగిందని అంచనా. మార్కెట్ విలువ $4.5 బిలియన్లు తగ్గింది.

ప్రభుత్వం ఈ సమస్యను ముందుగా గుర్తించకపోవడం కీలకం. ఆగస్టు 2025లో DGCA రిపోర్ట్ పైలట్ కొరతలను హెచ్చరించినప్పటికీ పౌర విమానయాన మంత్రి కె రామ్ మోహన్ నాయుడు రాజ్యసభలో "కొరతలు లేవు" అని చెప్పారు. ఇది రెగ్యులేటరీ అంచనా సంస్థాగత వైఫల్యాల మధ్య వ్యవధి సమస్యలను సూచిస్తుంది.

దిల్లీ హైకోర్టు విచారణ

బుధవారం జరిగిన విచారణలో చీఫ్ జస్టిస్ దేవేంద్ర కుమార్ ఉపాధ్యాయ, జస్టిస్ తుషార్ రావ్ గెడెలా బెంచ్ కేంద్రాన్ని "సంక్షోభాన్ని అనుమతించడం ఎందుకు?" అని ప్రశ్నించింది. పబ్లిక్ ఇంట్రెస్ట్ లిటిగేషన్ (PIL)లో న్యాయస్థానం టికెట్ ధరలు ఆకాశాన్నంటడంపై దృష్టి సారించింది. "ఒకవైపు రద్దులు, ఇతర సంస్థలు రూ.40,000 వసూలు చేయడానికి ఎలా అనుమతి?" అని అడిగింది. అడిషనల్ సొలిసిటర్ జనరల్ సమాధానాలతో న్యాయస్థానం సంతృప్తి చెందలేదు. "సమస్య ఎందుకు వచ్చింది? పైలట్లు ఎక్కువ గంటలు పని చేయాల్సి ఎందుకు వస్తుంది?" అని ప్రశ్నించి, ఇండిగోకు తగిన సంఖ్యలో పైలట్లు నియమించుకోవాలని, FDTL నిబంధనలు పాటించాలని ఆదేశించింది. రద్దైన ఫ్లైట్ల వల్ల చిక్కుకున్న ప్రయాణికులకు కంపెన్సేషన్ ఇవ్వాలని, డిసెంబర్ 20 నాటికి సమాచారం సమర్పించాలని ఆదేశించింది. తదుపరి విచారణ జనవరి 22, 2026కి షెడ్యూల్ చేయబడింది.

ప్రభుత్వ చర్యలు

పౌర విమానయాన శాఖ మంత్రి రామ్ మోహన్ నాయుడు ఇండిగో "ఇంటర్నల్ మేనేజ్‌మెంట్" వైఫల్యాన్ని బాధ్యతగా తీసుకున్నారు. DGCA ఇండిగోకు 10 శాతం ఫ్లైట్ల కోత విధించింది. ఇది ఆకాశ, స్పైస్‌జెట్ మొత్తం సర్వీసులకు సమానం. రూ.827 కోట్లకు పైగా రిఫండ్స్ ప్రాసెస్ చేయబడ్డాయి. తాత్కాలికంగా FDTLలో కొన్ని రిలాక్సేషన్లు ఇచ్చి, స్పైస్‌జెట్‌కు 100 అదనపు సర్వీసులు కేటాయించారు. అయితే హైకోర్టు ఈ చర్యలు "సంక్షోభం తర్వాత" వచ్చాయని విమర్శించింది. కాంపిటీషన్ కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియా (CCI) ఇండిగోపై యాంటీ-ట్రస్ట్ ఇన్వెస్టిగేషన్ ప్రారంభించవచ్చని సూచనలు ఉన్నాయి.

ప్రయాణికులు, ఆర్థిక వ్యవస్థపై ప్రభావం

సాధారణ రోజుల్లో ముంబై-దిల్లీ మార్గంలో రూ.20,000 వరకు ఉండే ఎకానమీ టికెట్లు ఇప్పుడు రూ.35,000-40,000కు చేరాయి. క్రింది పట్టిక ధరల పెరుగుదలను సూచిస్తుంది.

మార్గం	సాధారణ ధర (రూ.)	సంక్షోభ సమయంలో ధర (రూ.)	పెరుగుదల (%)
ముంబై-దిల్లీ	10,000-15,000	35,000-40,000	150-200
విజయవాడ-దిల్లీ	8,000-12,000	25,000-30,000	150-200
బెంగళూరు-హైదరాబాద్	5,000-8,000	15,000-20,000	150

విజయవాడ-దిల్లీ, ముంబై ఫ్లైట్లు డిసెంబర్ 11 వరకు రద్దు అయ్యాయి. ఎయిర్‌పోర్టుల్లో చిక్కుకున్న ప్రయాణికులు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. ధరలు అప్రెడిక్టబుల్‌గా మారాయి. ఆర్థికంగా, ట్రావెల్, టూరిజం సెక్టార్లకు నష్టం X (ట్విట్టర్)లో కాంస్పిరసీ థియరీలు (అదానీ ప్రాఫిట్?) కూడా వచ్చాయి.

మూల కారణాలు, దీర్ఘకాలిక సూచనలు

ఈ సంక్షోభం ఇండిగో డామినెన్స్ (65 శాతం మార్కెట్) వల్ల వచ్చిన 'పర్ఫెక్ట్ స్టార్మ్' రెగ్యులేటరీ మార్పులు, హైరింగ్ ఆలస్యం, పీక్ సీజన్ కాంబినేషన్. DGCA స్టాఫ్ కొరత (50 శాతం పోస్టులు ఖాళీ) రెగ్యులేషన్‌ను బలహీనపరిచింది. ఇతర సంస్థలు (స్పైస్‌జెట్) ప్రయోజనం పొందినప్పటికీ, మొత్తం ఇండస్ట్రీకి ఇది హెచ్చరిక. మార్కెట్ మోనోపలీలు రిస్క్‌లను పెంచుతాయి. ప్రభుత్వం ముందుగా హైరింగ్, రోస్టర్ వెరిఫికేషన్ చేస్తే నివారించబడేది. భవిష్యత్తులో పైలట్ ట్రైనింగ్ ప్రోగ్రామ్‌లు, మల్టిపుల్ ప్లేయర్స్ పెంపు అవసరం.

ఇండిగో సంక్షోభం విమానయాన రంగంలో సిస్టమిక్ లోపాలను బహిర్గతం చేసింది. హైకోర్టు ప్రశ్నలు, ప్రభుత్వ చర్యలు తాత్కాలిక ఉపశమనం ఇస్తాయి. కానీ మూల సమస్యల పరిష్కారం లేకుండా ఉండాలి. ప్రయాణికుల హక్కులు, ఆర్థిక స్థిరత్వం కోసం రెగ్యులేటరీ బలోపేతం తప్పనిసరి.