‘బంగ్లా’ మధ్యంతర ప్రభుత్వం ముందు ‘పది’ అతిపెద్ద సవాళ్లు.. ఏంటవీ?

విద్యార్థుల నేతృత్వంలోని సామూహిక ఉద్యమం ఆగస్టు 5న హసీనాను భారతదేశానికి పారిపోవడానికి కారణమైంది. దీనితో దేశంలో గందరగోళం చుట్టముట్టింది. ఆమె వెళ్లిపోవడంతో అవామీ లీగ్ కార్యకర్తలు, పార్టీ నాయకులకు కష్టకాలం మొదలైంది. వారంతా ఇప్పుడు చుక్కానీ లేనీ నావలా తయారయ్యారు.

అవామీ లీగ్ నాయకులు, పార్లమెంటేరియన్లు, వారి వ్యక్తిగత ఆస్తులపై దాడులు జరిగినట్లు ప్రతి జిల్లా నుంచి నివేదికలు వచ్చాయి. మైనారిటీ కమ్యూనిటీ సభ్యులు, ముఖ్యంగా హిందువులు - సాధారణంగా అవామీ లీగ్ సానుభూతిపరులుగా పరిగణించబడుతున్నారు. ఈ దాడుల్లో వీరు కూడా లక్ష్యంగా ఉన్నారు.

29 జిల్లాలు, తొమ్మిది దేవాలయాల నుంచి హిందువులపై దాడులు జరుగుతున్నట్లు తమకు నివేదికలు అందాయని బంగ్లాదేశ్ హిందూ బౌద్ధ క్రైస్తవ ఐక్యత మండలి తెలిపింది. తదుపరి దాడులను అడ్డుకోవడానికి ముస్లింలు స్వచ్ఛందంగా అనేక ప్రాంతాలలో హిందూ దేవాలయాలను కాపాడుతున్నారని వార్తలు వచ్చాయి. కానీ దాడులు మాత్రం ఆగట్లేదు.

జూలై మధ్య నుంచి హసీనా పతనం వరకు విద్యార్థుల నిరసనలో చాలా మంది పోలీసులతో సహా 300 మందికి పైగా నిరసనకారులు మరణించారు. కనీసం 20 పోలీస్ స్టేషన్లపై దాడులు, లూటీలు, దహనాలు జరిగాయి. ప్రభుత్వం పడిపోయిన తర్వాత, చాలా మంది పోలీసులు పనికి దూరంగా ఉండి, సమాజంలో, రోడ్లపై చట్టవిరుద్ధమైన స్థితిని సృష్టించారు. విద్యార్థులు స్వచ్ఛందంగా ట్రాఫిక్ కంట్రోలర్‌లుగా పనిచేసి, ప్రశంసలు పొందారు.

అయితే నేరస్థులు పోలీసుల గైర్హాజరీని సద్వినియోగం చేసుకుని ఢాకాతో పాటు దేశంలోని ఇతర ప్రాంతాల్లో దోపిడీలకు పాల్పడ్డారు. భద్రత లేకపోవడంతో ఢాకాలోని అనేక ఏటీఎం బూత్‌లను మూసివేశారు. పరిస్థితిని త్వరలోనే పరిష్కరిస్తామని, అయితే అప్పటి వరకు సమస్య ఉంటుందని బ్యాంకు అధికారులు తెలిపారు.

"పౌర అశాంతి, నేరాలు, ఉగ్రవాదం" కారణంగా బంగ్లాదేశ్‌కు వెళ్లవద్దని అమెరికా తన పౌరులకు చెబుతూ ప్రయాణ సలహాను జారీ చేసింది. ఆర్మీ చీఫ్ వాకర్-ఉజ్-జమాన్ బుధవారం మాట్లాడుతూ "మూడు-నాలుగు రోజుల్లో" పరిస్థితి సాధారణం అవుతుందని, అయితే పోలీసు యంత్రాంగం పూర్తిగా తిరిగి చర్య తీసుకోకపోతే పరిస్థితి చెప్పలేమని పేర్కొన్నారు.

మధ్యంతర ప్రభుత్వం మరణాలు, దోపిడిపై విచారణ జరిపి న్యాయాన్ని నిర్ధారించాల్సిన అవసరం ఉంది. కానీ నిరసనకు నాయకత్వం వహించిన అనేక సమూహాలకు ఇప్పుడు తాత్కాలిక ప్రభుత్వంలో ప్రతినిధులు ఉన్నారు. ఇవి పరిగణనలోకి తీసుకుంటే విచారణ గురించి ఇప్పుడిప్పుడే చెప్పడం తొందరపాటు అవుతుంది.

శాంతిభద్రతలను పునరుద్ధరించడమే మా మొదటి పని అని యూనస్ గురువారం మధ్యాహ్నం ఢాకాలో దిగినప్పుడు చెప్పారు. మైనారిటీలు, వివిధ కార్యాలయాలు, సంస్థలపై జరిగిన దాడుల్లో కుట్ర పసిగట్టారని అన్నారు. "మనం అందరినీ రక్షించాలి," అని యూనస్ చెప్పాడు.

ప్రజలు విశ్వసించే విధంగా చట్ట అమలు సంస్థలను పునర్వ్యవస్థీకరించాలని ఆయన అన్నారు. పోలీసులు గురువారం సాయంత్రంలోగా విధుల్లో చేరాలని సూచించారు. స్థానికంగా చోరీలు, అత్యాచారాలు జరుగుతున్నాయని మీకు తెలుసు.. భయాందోళనలకు గురికాకుండా ఐక్యంగా ఉండాలన్నారు.

కొత్త మధ్యంతర ప్రభుత్వంలో జమాతే ఇస్లామీ బంగ్లా, బీఎన్పీ రెండింటి ముద్ర స్పష్టంగా కనిపిస్తోంది. ఆ పార్టీ సభ్యులే ఇందులో ఉన్నారు. హసీనా ప్రభుత్వంచే హింసించబడిన ఆదిలూర్ రెహమాన్ ఖాన్ వంటి హక్కుల కార్యకర్తలకు కూడా ఇందులో చోటు దక్కింది. హెఫాజాత్ సీనియర్ నాయకుడు, ఇస్లామీ ఆందోళన్ బంగ్లాదేశ్ సలహాదారు AFM ఖలీద్ హుస్సేన్ కూడా ఈ ప్రభుత్వంలో సభ్యుడు.

అలాగే హసీనా ప్రభుత్వం నియమించిన చిట్టగాంగ్ హిల్ ట్రాక్ట్స్ డెవలప్‌మెంట్ బోర్డు (CHTDB) చైర్మన్ సుప్రదీప్ చక్మా కూడా ఉన్నారు. హసీనాను పడగొట్టిన విద్యార్థి ఉద్యమానికి సమన్వయకర్తలు అయినా సుప్రదీప్ చక్మా, బిధాన్ రాయ్, ఫరూక్-ఎ-ఆజం కూడా ప్రభుత్వంలో భాగస్వాములు. వీరు ఢాకా వాసులు కాకపోవడంతో ఈ రోజు ప్రమాణస్వీకారం చేయట్లేదు.

ప్రమాణ స్వీకారానికి కొన్ని గంటల ముందు, BNP, మానవ హక్కుల వ్యవహారాల కార్యదర్శి Md అసదుజ్-జమాన్ అటార్నీ జనరల్‌గా నియమితులయ్యారు. అతను BNP చీఫ్ ఖలీదా జియాకు సలహాదారుగా కూడా పనిచేస్తున్నాడు.

సీనియర్ జర్నలిస్ట్ ఆజాద్ మజుందార్ మాట్లాడుతూ మీడియాతో సహా వాక్ స్వాతంత్య్రాన్ని పునరుద్ధరించడం యూనస్ ప్రభుత్వం చేయాల్సిన మరో కీలకమైన పని అని అభిప్రాయపడ్డారు. ఇన్ని రోజులు అవామీ లీగ్ వ్యతిరేక వార్తలను కఠినమైన చట్టాల ద్వారా అణచివేశారు. అనేకమంది జర్నలిస్టులను హసీనా సర్కార్ హింసించింది.

రిపోర్టర్స్ వితౌట్ బోర్డర్స్ రూపొందించిన వరల్డ్ ప్రెస్ ఫ్రీడమ్ ఇండెక్స్ 2024 ప్రకారం దేశం రెండు స్థానాలు దిగజారింది. ప్రభుత్వాన్ని విమర్శించే టెలివిజన్ ఛానెల్‌లు, వార్తాపత్రికలు మూసివేయబడ్డాయి లేదా భారీగా జరిమానా విధించబడ్డాయి. వీటిని వెంటనే స్వేచ్ఛ వాయువులు పీల్చుకునేలా చేయాలని కోరారు.

బ్లాక్ మార్కెటింగ్, అవినీతికి వ్యతిరేకంగా ప్రభుత్వం విశ్వసనీయ డ్రైవ్‌ను ప్రారంభించాలని మజుందార్ అన్నారు. “గత 15 ఏళ్లలో పరిపాలనలో అవినీతి రాజ్యమేలింది. దీనిని నివారించడానికి సమర్థులైన వ్యక్తులను ఇన్‌ఛార్జ్‌లుగా ఉంచడానికి పరిపాలనాపరమైన షఫుల్ అవసరం, ”అని ఆయన అన్నారు.

సోమోయ్ టెలివిజన్ వెబ్ వెర్షన్ ఎడిటర్ మహ్ఫుజుర్ రెహమాన్ ఈ వాదనతో ఏకీభవించారు. ఖాళీలను భర్తీ చేసేందుకు ప్రభుత్వం చొరవ చూపాలి. సమర్థులైన వారు తగ్గడానికి అవినీతి ఒక కారణం. దేశం నుంచి గల్లంతైన డబ్బును వెనక్కి తీసుకురావడానికి చర్యలు తీసుకోవాలి' అని ఆయన అన్నారు.

జూలై 2న బంగ్లాదేశ్ నికర అంతర్జాతీయ నిల్వలు 16.77 బిలియన్ డాలర్లుగా ఉన్నాయి. మార్చిలో మొత్తం ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ రంగ రుణాలు 99.30 బిలియన్ డాలర్లుగా ఉన్నాయని బంగ్లాదేశ్ బ్యాంక్ తెలిపింది.

ప్రైవేట్ రంగం మొత్తం రుణం 20.29 బిలియన్ డాలర్లు కాగా, ప్రభుత్వ విదేశీ రుణం 79 బిలియన్ డాలర్లుగా ఉంది. గత ఏడాది డిసెంబర్‌లో విదేశీ రుణం 100 బిలియన్ డాలర్లు దాటింది. ఆర్థిక ఆరోగ్యాన్ని పునరుద్ధరించడానికి తాత్కాలిక ప్రభుత్వం అప్పుల పరిస్థితిని పరిష్కరించాల్సి ఉంటుంది.

ఆహార ద్రవ్యోల్బణం 10 శాతానికి మించి ఉండగా, మొత్తం ద్రవ్యోల్బణం 9 శాతానికి పైగా ఉంది. బ్లాక్ మార్కెటింగ్‌కు వ్యతిరేకంగా డ్రైవ్ చేయడం వల్ల ధరలను తగ్గించవచ్చు. ప్రభుత్వ వ్యతిరేక ఉద్యమంలో చేరడానికి ప్రజలను ప్రేరేపించిన అంశాలలో వస్తువుల అధిక ధరలు ఒకటి.

జూలైలో చెలరేగిన అశాంతి బంగ్లాదేశ్ ఎగుమతి ఆధారిత రెడీమేడ్ గార్మెంట్ ఫ్యాక్టరీలలో ఉత్పత్తికి అంతరాయం కలిగించింది. వస్తువుల ధరలను పెంచింది. ధరలను తగ్గించేందుకు తాత్కాలిక ప్రభుత్వం పేరుమోసిన మార్కెట్ సిండికేట్‌పై తగిన చర్యలు తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది. అల్లర్లు మన దేశంతో వాణిజ్యానికి కూడా అంతరాయం కలిగించింది.

తిరుగుబాటు భారతదేశంతో వాణిజ్యానికి కూడా అంతరాయం కలిగించింది. భారత్ ఇప్పటికే సరిహద్దులను మూసివేసి పరిస్థితి మొత్తం పర్యవేక్షిస్తోంది. 2023-24లో, ద్వైపాక్షిక వాణిజ్య పరిమాణం $14.01 బిలియన్లు, బంగ్లాదేశ్ $1.97 బిలియన్ల విలువైన వస్తువులను ఎగుమతి చేసింది. భారత్, ఆసియాలో బంగ్లాదేశ్ రెండవ-అతిపెద్ద వ్యాపార భాగస్వామి, బంగ్లాదేశ్ దక్షిణాసియాలో భారతదేశానికి అతిపెద్ద భాగస్వామి.

ఉద్యోగాల కొరత, ఉద్యోగ భద్రత బంగ్లాదేశ్‌లో ప్రజాసేవ అత్యంత లాభదాయకంగా కనిపించాయి. ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలు నెలవారీ జీతాలు, బోనస్‌లు, వార్షిక ఇంక్రిమెంట్‌లతో వస్తాయి. 1971 స్వాతంత్ర్య సమరయోధుల వారసులకు 30 శాతం సహా కొన్ని వర్గాలకు 56 శాతం కోటాను ప్రభుత్వం అనుమతించినప్పుడు, పెద్దఎత్తున విద్యార్థుల నిరసన ఎందుకు చెలరేగిందో అర్థం చేసుకోవచ్చు.

నిరుద్యోగుల సంఖ్య పెరుగుతోంది. 2024 మొదటి త్రైమాసికంలో, నిరుద్యోగిత రేటు 2023 చివరి త్రైమాసికంతో పోలిస్తే 3.51 శాతం పెరిగిందని ప్రభుత్వ డేటా వివరిస్తోంది. దీనర్థం సుమారుగా 2,40,000 మంది కొత్త నిరుద్యోగులు ఉన్నారు, ప్రస్తుత సంఖ్య 2.59 మిలియన్లకు చేరుకుంది, ఇది మునుపటి త్రైమాసికంలో 2.35 మిలియన్లు కంటే అధికం. కొత్త ప్రభుత్వంపై ఉత్సాహం తగ్గిన తర్వాత, యూనస్ ఉపాధి పరిస్థితిని యుద్ధ ప్రాతిపదికన పరిష్కరించాల్సి ఉంటుంది. లేదంటే విద్యార్థుల అశాంతితో పెను ప్రమాదం పొంచి ఉంటుంది.

తాత్కాలిక ప్రభుత్వం ఎన్నికల కమిషన్‌ను సవరించి, నమోదిత రాజకీయ పార్టీలన్నింటినీ ఎన్నికలకు తీసుకురావాలి. బంగ్లాదేశ్‌లో అవామీ లీగ్, BNP రెండు ప్రధాన రాజకీయ పార్టీలు అయినందున, అవి లేని ఏ ఎన్నికలైనా జనవరి ఎన్నికల మాదిరిగానే వివాదాస్పదంగానే ఉంటాయి.

“రాజకీయ పార్టీలతో సంప్రదింపులతో సంస్థలను సంస్కరించి, బలమైన ప్రజాస్వామ్య పునాదిని తాత్కాలిక ప్రభుత్వం మాత్రమే నిర్మించగలదు. దాని తర్వాత ఎన్నికలు జరుగుతాయి, ఇది ప్రజాస్వామ్య ప్రభుత్వాన్ని అధికారంలోకి తీసుకువస్తుంది, ”అని సీనియర్ జర్నలిస్ట్ మహఫుజుర్ రెహ్మాన్ అన్నారు.

ప్రభుత్వంపై ప్రజలకు విశ్వాసాన్ని పునరుద్ధరించడం అతిపెద్ద సవాలు అని ఆయన అన్నారు. “ప్రజల అంచనాలకు అవధులు లేవు. తాత్కాలిక ప్రభుత్వం తమ అంచనాలను నెరవేర్చడంలో విఫలమైతే వారు నిరాశకు గురవుతారు. పరిస్థితి దిగజారుతుంది. దీనివల్ల రాజకీయ పార్టీలు ప్రయోజనం పొందుతాయి” అని ఆయన అన్నారు.

న్యాయమైన, భాగస్వామ్య, ఆమోదయోగ్యమైన ఎన్నికల ద్వారా దేశాన్ని ప్రజాస్వామ్య ప్రక్రియ వైపు తీసుకెళ్లడమే ఏకైక మార్గం. ప్రజలు ప్రజాస్వామ్యం, నిష్పక్షపాత ఎన్నికలను కోరుకుంటున్నారు, కానీ రాజకీయ పార్టీలు అవి నెరవేర్చడంలో విఫలమయ్యాయి.

“రాజకీయ పార్టీలు ఎన్నికలను కోరుకుంటున్నాయి. తాత్కాలిక ప్రభుత్వానికి సంస్కరణలు చేయడానికి అవసరమైన సమయాన్ని ఇవ్వడానికి ఇష్టపడవు. ఎన్నికలు నిర్వహించేందుకు మూడు నెలలు సరిపోతాయి కానీ సంస్కరణలు చేపట్టడం లేదు. విస్తృత సంభాషణ అవసరం. డాక్టర్ యూనస్ ఒంటరిగా మార్పులు చేయలేడు, ”అని రెహమాన్ అన్నారు.