వ్యంగ్యం ఆయన ఆయుధంగా విసిరిన వాడు కోట శ్రీనివాసరావు

వెండితెర మీద నటించడం చాలా మందికి సాధ్యమే. కానీ... నటన ద్వారా సమాజాన్ని అద్దంలో చూపడం అరుదు. ఆ అరుదైన ఫీట్ కోటగారికే సాధ్యం అయ్యింది.

తెలుగు సినిమాల చరిత్రలో కోట శ్రీనివాసరావు గారు చేసిన పాత్రలు కేవలం కథకే పరిమితం కాలేదు. అవి కాలాన్ని విమర్శించాయి, ప్రభుత్వ వ్యవస్థలపై ప్రశ్నలు వేశాయి, ప్రేమ, బాధ, భయాల మానవత్వాన్ని వ్యక్తీకరించాయి. ఆయన మాటలు మ్రొక్కుబడి సంభాషణలుగా వినిపించలేవు — అవి సమాజపు సంకేతాలు. నటన ఆయనకి ఒక కళ కాదు — ఒక ప్రకటన. వర్గ వివక్ష, రాజకీయ లొల్లి, మధ్యతరగతి భయం అన్నీ ముడిపడేలా నటించగలిగిన కొద్ది మంది నటుల్లో కోట గారు అగ్రస్థానం.

చాలా సార్లు కోట శ్రీనివాసరావు గారి నటన అనేది సినిమాకోసమే కాదు... మన సమాజాన్ని అర్థం చేసుకునే మార్గం కూడా.

కోట గారు చేసిన పాత్రలను గమనిస్తే — ప్రతి పాత్ర మానవ స్వభావంకి దగ్గరగానే ఉండేవే కనిపిస్తాయి. పాత్ర ఎలాంటిదైనా ఆయనకు ప్రత్యేకమైన మేకప్ అవసరం ఉండేది కాదు. పాత్రలోకి ఒదిగిపోయే ఆంతర్యం మాత్రమే కోరుకునేవారు. ముఖ్యంగా కోట గారి పాత్రల మజిలీ చూస్తే, చాలా పాత్రలు సామాజిక వ్యవస్థలో దాగి ఉన్న అసలు నిజాలను వెండితెరపై తీసుకొచ్చినవే.

వాస్తవికత (realism) అన్నమాట వాడేటప్పుడు మనకు గుర్తొచ్చేది బాలీవుడ్‌లో నసీరుద్దీన్ షా అయితే, టాలీవుడ్‌లో నిస్సందేహంగా కోట గారు.

* అందరినీ మించిన పాత్ర పరిధి

ఒక నటుడు సాధారణంగా ఓ జానర్‌కి అతుక్కుపోతాడు. కానీ కోట శ్రీనివాసరావు? విలన్, కామెడీ విలన్, తాత, తండ్రి, తాగుబోతు, సొసైటిపై వ్యాఖ్యానాలు చేసే పొగరబోతు, ఇలా ప్రతి పాత్రలో తనదైన ముద్ర వేశారు.

ఆయన పాత్రలు ఒకే తరహాలో ఉండేవి కావు. ఎలాంటి పాత్ర ఇచ్చినా ఆ పాత్రకు ఏదో ఒక విలక్షణత కలిపి అద్బుతం చేసేవారు

ఉదాహరణకు:

‘గణేష్’లో బిల్డప్ లేని భయంకర విలన్

‘అహ నా పెళ్లంట’లో పరమ పీనాసి

‘ఆడవారి మాటలకు...’లో ఎమోషనల్‌ తండ్రి

‘గబ్బర్ సింగ్’లో మాస్ కామెడీ

పాత్ర మారినా, పవర్ మారదు — ఇది కోట గారి నటనా నడత.

* కోట గారి పాత్రల్లో రాజకీయ తత్వచింతన

కోట గారు పోషించిన రాజకీయ నాయకుల పాత్రలు చాలా సందర్భాల్లో సిస్టమ్‌పై విమర్శలుగా, కరప్షన్‌పై దెబ్బలుగా మారాయి.మినిస్టర్ కాశయ్య – ‘ప్రతిఘటన’, గురు నారాయణ – ‘గాయం’ మర్చిపోవటం కష్టం.

* కామెడీ పాత్రల్లోనూ దాగిన సామాజిక ప్రతిబింబం:

ఉదా: లక్ష్మీపతి (‘అహ నా పెళ్లంట’), తాడిమట్టయ్య (‘హలో బ్రదర్’)

కోటగారు చేసిన కామెడీ పాత్రలు డైలాగులతో వినోదాన్ని అందించేవి కావు — నిజ జీవిత మూర్ఖత్వాల మీద సంధించే సెటైర్లు.

* వేరే భాషల్లోనూ అద్బుతమైన పాత్రలు : తెలుగు నటుడి గౌరవాన్ని బతికించిన జర్నీ

తెలుగు నటులు ఇతర భాషల్లో వందల్లో నటించిన ఉదాహరణలు చాలా తక్కువ. అయితే కోట గారు, తమిళం, హిందీ, కన్నడ, మలయాళం చిత్రాల్లోనూ తన నటనతో ఎన్నో పాత్రలను నిలబెట్టారు. ముఖ్యంగా:

‘సర్కార్’ లో ఆయన నటనకు అమితాబ్‌ బచ్చన్‌ నుంచి ప్రశంసలు రావడం సగర్వమైన సందర్భం.

తిరుపాచి, కో, సామి వంటి తమిళ హిట్ చిత్రాల్లో నటించడం — తెలుగు నటుడిగా అక్కడ సీనియర్ విలన్ పాత్రల్లో నిలవడం కూడా పెద్ద విషయం.

అయితే ఆయన ప్రత్యేక ఏమిటంటే... భాషతో కాదు, భావాల ని బేస్ చేసుకుని నటించేవారు.

* అనలిటికల్ గా – కోట గారి కెరీర్ ట్రెండ్

దశ కాలపరిమితి పాత్రల మార్పు

1980s స్టేజ్ ఆర్టిస్ట్ నుంచి సినిమా వైపు

1990s కామెడీ విలనిజం

2000s మధ్యతరగతి తండ్రి పాత్రలు

2010s–2020s తాతగారిగా, క్యారెక్టర్ విలన్, హాస్య పాత్రలు, మాస్ పాటలు

పాత్రల ఎంపికలో విభిన్నత, కాలానికి తగ్గట్టుగానూ మారటం కోట గారి కెరీర్‌ను సుదీర్ఘంగా నిలిపిన రహస్యం.

* కోట నటన – ఓ స్కూల్ ఆఫ్ ఎక్స్‌ప్రెషన్

ఎమోషన్స్‌కి టైమ్‌లాగ్ ఉండదు. ఆయన చెప్పిన ఒక డైలాగ్‌కి ముందు వచ్చిన మౌనం, తర్వాత వచ్చే లుక్, మధ్యలో ఇచ్చే చిన్న ఎక్సప్రిషన్ అసలు అద్భుతం. చాలా సందర్భాల్లో ఆయన మాటలు కాకుండా... "ఆయన చూపే డైలాగ్ చెప్పేది."

"Acting is not in words, it’s between the words." — ఈ కొటేషన్‌కు నిజమైన తెలుగు అర్థం కోట గారి నటన.

* ఇతర నటులకు, దర్శకులకు ప్రేరణ

అలీ, బ్రహ్మానందం, పోసాని కృష్ణమురళి, సునీల్ వంటి నటులు – కోట గారిని ఒక పాఠశాలగా భావించారు. దర్శకులు – జంధ్యాల, రామ్ గోపాల్ వర్మ, త్రివిక్రమ్ – ఆయన శైలి మీద ఆధారపడి సీన్లు రాసిన సందర్భాలున్నాయి.

"కోట గారికి కథ రాయాలంటే – పాత్ర రాసే ముందు ఆయన తలలో ఏం ఉంటుందో ఊహించాలి." – ఇది ఆర్జీవీ మాట.

* కోట శ్రీనివాసరావు – నటనా ప్రపంచంలో అద్భుతమైన ఆర్కిటెక్చర్

కోట గారి పాత్రల్లో సమాజంలోని తడబాటు, మనస్సు లోపల నుంచి పిల్లలపై కురిపించే ప్రేమ, తట్టుకోలేని రాజకీయ వికృతత అన్నీ ఉన్నాయి. ఆయన్ని తలచుకోవడమంటే ఒక నటుడిని కాక, ఒక సమాజ దర్పణాన్ని చూసేలా ఉంటుంది.

"పాత్రలు పుడతాయి. నటులు వెళ్లి పోతారు. కానీ పాత్రల వెనుక కనిపించే గొంతు, చూపు ఎప్పటికీ వెండితెర మీద గలగలమంటూనే ఉంటుంది."

అదే కోట గారి మరవలేని సినీ నటనా ప్రస్థానం.