'సుప్రీం' హద్దు మీరిందని రాష్ట్రపతి భావిస్తున్నారా? ఎందుకీ సవాల్?
సమయ పరిమితిపై రాష్ట్రపతి అభ్యంతరం ఏమిటీ? ఎందుకు?
(డి. శివ రామి రెడ్డి )
భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 143(1) కింద రాష్ట్రపతి ద్రౌపది ముర్ము, సుప్రీం కోర్టుకు ఓ సవాల్ విసిరారు. ఇది రాజ్యాంగ సంస్థల అధికారాలు, విధులపై లోతైన చర్చను రేకెత్తిస్తోంది. శాసనసభ బిల్లుల అంగీకారం కోసం సుప్రీం కోర్టు ఆర్టికల్ 142 కింద రాష్ట్రపతి లేదా గవర్నర్‌లకు గడువు నిర్ణయించగలదా అనేది ఆమె ప్రశ్న. తమిళనాడు గవర్నర్ తీర్పును తప్పుబడుతూ సుప్రీంకోర్టు తీర్పు ఇచ్చిన నేపథ్యంలో రాష్ట్రపతి ఈ ధర్మసందేహాలను ప్రస్తావించారు.
ఆ తీర్పు నచ్చకపోతే రెవ్యూ పిటీషన్, క్యూరేటివ్ పిటీషన్ వేసుకునే వెసులుబాటు ఉండగా నేరుగా రాష్ట్రపతి ముర్ము ఆర్టికల్ 143 (క్లాజ్-1) కింద ప్రెసిడెన్షియల్ రిఫరెన్స్ కింద సుప్రీంకోర్టును సవాల్ చేశారు. ఇది రాజ్యాంగ సంస్థల మధ్య వైరుద్యాన్ని మరింత పెంచేదిగా కనిపిస్తోంది. వ్యక్తిగత సమస్యల మొదలు రాజ్యాంగ విధుల వరకు ఈ ఆర్టికల్ 142 ప్రస్తావన వస్తుంటుంది. అటువంటి ఈ ఆర్టికల్ ఏమిటో, కోర్టులు ఇప్పటి వరకు ఈ తరహా వ్యాజ్యాలను స్వీకరించాయో, రాష్ట్రపతులు 1950 నుంచి ఏయో సందర్భాలలో సుప్రీంకోర్టుతో సంప్రదింపులు చేశారో, వాటి పూర్వపరాలేమిటో చూద్దాం.
ఈ వివాదానికి మూలం ఎక్కడ మొదలైందంటే..
తమిళనాడు స్టేట్ వర్సెస్ గవర్నర్ ఆఫ్ తమిళనాడు కేసులో జస్టిస్ జె.బి. పర్దివాలా, జస్టిస్ ఆర్. మహదేవన్‌ల డివిజన్ బెంచ్ ఇచ్చిన తీర్పు, బిల్లుల అంగీకారానికి నిర్దిష్ట సమయ పరిమితులు విధించడం రాజ్యాంగ బాధ్యతలను పరిమితం చేసే చర్యగా రాష్ట్రపతి భావించారు. ఈ తీర్పు, ఆర్టికల్ 200 (గవర్నర్ అంగీకారం), ఆర్టికల్ 201 (రాష్ట్రపతి అంగీకారం)లపై సుప్రీం కోర్టు గతంలో ఇచ్చిన విభిన్న తీర్పుల మధ్య సంఘర్షణను సూచిస్తుందని రాష్ట్రపతి వాదిస్తోంది. ఈ నేపథ్యంలో, ఆర్టికల్ 142 స్వరూపం, పరిధిని స్పష్టం చేయాలని రాష్ట్రపతి కోరారు.
రాజ్యాంగ స్ఫూర్తి: అంబేద్కర్ దృష్టి….
రాజ్యాంగ నిర్మాత డాక్టర్ బి.ఆర్. అంబేద్కర్, 1949లో రాజ్యాంగసభలో తన ముగింపు ఉపన్యాసంలో ఇలా అన్నారు: “ఎంత మంచి రాజ్యాంగమైనా, దానిని అమలు చేసే వారు సమర్థవంతంగా లేకపోతే అది విఫలమవుతుంది. ఎంత చెడ్డ రాజ్యాంగమైనా, దానిని అమలు చేసే వారు సమర్థవంతంగా ఉంటే అది విజయవంతమవుతుంది.” ఈ మాటలు నేటికీ అత్యంత అవసరమైనవే.
రాష్ట్రపతి, గవర్నర్‌లు రాజ్యాంగ బాధ్యతలను నిర్వహించే విధానం, బిల్లుల అంగీకారంలో ఆలస్యం లేదా నిరాకరణ వంటి అంశాలు రాజ్యాంగ సంక్షోభాన్ని సృష్టిస్తాయి. రాష్ట్రపతి, గవర్నర్‌ల నామమాత్రపు హోదా, వారి విచక్షణ అధికారాలు రాజ్యాంగ ఉద్దేశ్యానికి అనుగుణంగా ఉండాలన్నది అంబేద్కర్ చెప్పిన దాని సారాంశం.
ఆర్టికల్ 143(1), 141, 142 ఏమిటీ?
రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 143(1), 141, 142 నిబంధనలు సుప్రీం కోర్టు సలహా, న్యాయపరమైన, న్యాయ ఆదేశాల అధికారాలను నిర్దేశిస్తాయి. ఈ నిబంధనల మధ్య సంబంధం ఏమిటో చెప్పమని రాష్ట్రపతి కోరడం చర్చనీయాంశం.
1. ఆర్టికల్ 143(1): సలహా అధికారం
•ఆర్టికల్ 143(1) ప్రకారం, రాష్ట్రపతి బహిరంగ ప్రాముఖ్యత కలిగిన చట్టపరమైన లేదా వాస్తవిక ప్రశ్నలపై సుప్రీం కోర్టు సలహాను కోరవచ్చు. ఈ సలహాలను అమలు చేయాలని లేదు కాని మార్గదర్శకంగా ఉంటాయి. ఇన్ రీ: (IN-Re) అంటే ఆ వ్యాజ్యానికి ) స్పెషల్ కోర్ట్స్ బిల్, 1978 (1979) 1 SCC 380 కేసులో, సుప్రీం కోర్టు స్పష్టం చేసింది: “ఆర్టికల్ 143(1) కింద ఇచ్చిన అభిప్రాయం ఆర్టికల్ 141 కింద ‘చట్టం’గా పరిగణించాల్సిన పని లేదు. కాబట్టి అది రాష్ట్రపతి, ఇతర కోర్టులపై బంధనాత్మకం(Binding) కాదు.” ఈ సలహా రాష్ట్రపతికి స్వేచ్ఛను అందిస్తుంది. రాజ్యాంగ సంస్థల సమతుల్యతను కాపాడుతుంది.
ఇన్ రీ: కావేరి జల వివాదాల ట్రిబ్యునల్ (1993) కేసులో, సుప్రీం కోర్టు తన సలహా అభిప్రాయాలు బంధనాత్మకం (Binding) కాదని, అయినప్పటికీ వాటి రాజ్యాంగ హోదా కారణంగా గణనీయమైన ప్రభావం కలిగి ఉంటాయని పునరుద్ఘాటించింది. ఈ సలహాలు గతంలో ఇచ్చిన బంధనాత్మక తీర్పులను సవాలు చేయడానికి పనికి రావని కోర్టు స్పష్టం చేసింది.
2. ఆర్టికల్ 141: బంధనాత్మక (Binding) చట్టం..
ఆర్టికల్ 141 ప్రకారం, సుప్రీం కోర్టు ప్రకటించిన చట్టం దేశంలోని అన్ని కోర్టులపై బంధనాత్మకం. ఈ నిబంధన న్యాయపరమైన తీర్పులలోని రేషియో డిసిడెండి (తీర్పు సూత్రం)కు వర్తిస్తుంది. అయితే, ఆర్టికల్ 143(1) కింద ఇచ్చిన సలహాలు ఈ నిబంధన పరిధిలోకి రావు, ఎందుకంటే అవి సలహా స్వభావం కలిగి ఉంటాయి, న్యాయపరమైన తీర్పులు కావు. *ఇన్ రీ: 2జి స్పెక్ట్రం కేసు (2012)*లో, సుప్రీం కోర్టు, CPIL వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా (2012) తీర్పు ఆర్టికల్ 141 కింద బంధనాత్మకమని, కానీ ఆ సందర్భంలో ఆర్టికల్ 143(1) కింద ఇచ్చిన సలహా బంధనాత్మకం కాదని స్పష్టం చేసింది.
3. ఆర్టికల్ 142: పూర్తి న్యాయం
•ఆర్టికల్ 142 సుప్రీం కోర్టుకు “పూర్తి న్యాయం” కోసం అవసరమైన ఆదేశాలు జారీ చేసే అధికారాన్ని ఇస్తుంది. అయితే, సంప్రదింపులలో ఈ నిబంధన పాత్ర పరిమితం, ఎందుకంటే ఆర్టికల్ 143(1) కింద కోర్టు సలహా స్వభావంలో మాత్రమే పనిచేస్తుంది. ఇన్ రీ: పవర్స్, ప్రివిలేజెస్ అండ్ ఇమ్యూనిటీస్ ఆఫ్ స్టేట్ లెజిస్లేచర్స్ (1965) కేసులో, కోర్టు సంప్రదింపు ప్రక్రియలో న్యాయబద్ధతను నిర్ధారించడానికి ఆర్టికల్ 142 లాంటి అధికారాలను పరోక్షంగా ఉపయోగించింది. ఇన్ రీ: రామ్ జన్మభూమి-బాబ్రీ మసీదు (1993) కేసులో, కోర్టు సంప్రదింపును తిరస్కరించడం ద్వారా రాజ్యాంగ స్ఫూర్తిని కాపాడింది, ఇది ఆర్టికల్ 142 న్యాయ స్ఫూర్తికి అనుగుణంగా ఉంది.
సర్కారియా కమిషన్ సిఫార్సులు….
సర్కారియా కమిషన్, గవర్నర్‌లు బిల్లులను రాష్ట్రపతి పరిశీలనకు రిజర్వ్ చేయడానికి మూడు వర్గాలను సూచించింది:
1. మొదటి వర్గం: ఆర్టికల్ 200 రెండవ ప్రొవిజో, ఆర్టికల్ 288(2), ఆర్టికల్ 360(4)(a)(ii) కింద బిల్లులు రాష్ట్రపతి అంగీకారం లేకుండా చట్టంగా మారవు. ఈ బిల్లులకు రాష్ట్రపతి అంగీకారం తప్పనిసరి.
2. రెండవ వర్గం: ఆర్టికల్ 31A(1), 31C కింద బిల్లులు ఆర్టికల్ 14, 19 నుంచి రక్షణ పొందాలంటే రాష్ట్రపతి అంగీకారం అవసరం. అలాగే, యూనియన్ చట్టాలకు వ్యతిరేకంగా ఉన్న రాష్ట్ర చట్టాలకు ఆర్టికల్ 254(2) కింద రాష్ట్రపతి అంగీకారం తప్పనిసరి. ఆర్టికల్ 304(b) కింద చట్టాలు కూడా రాష్ట్రపతి అనుమతి లేకుండా అమలుకావు.
3. మూడవ వర్గం: పై రెండు వర్గాలకు సంబంధం లేని బిల్లులను గవర్నర్ రాష్ట్రపతి పరిశీలనకు పంపవచ్చు, కానీ ఇది అత్యంత పరిమిత సందర్భాల్లోనే జరుగుతుంది. M.P. స్పెషల్ పోలీస్ లేదా నబమ్ రెబియా కేసుల్లో సూచించిన అసాధారణ పరిస్థితులలో మాత్రమే ఈ విచక్షణ వినియోగించబడుతుంది.
తొలి రాష్ట్రపతి ఏం చేశారంటే..
భారత రాజ్యాంగంలో రాష్ట్రపతి, గవర్నర్‌లు నామమాత్రపు హోదా కలిగిన రాజ్యాంగ సంస్థలుగా పరిగణించబడతారు. ఈ సందర్భంగా, హిందూ కోడ్ బిల్ సందర్భంలో మొదటి రాష్ట్రపతి డాక్టర్ రాజేంద్ర ప్రసాద్ చర్యలు గుర్తుకు వస్తాయి. రాజేంద్ర ప్రసాద్, ఈ బిల్లుకు అంగీకారం నిరాకరించే స్వతంత్ర అధికారం తమ వద్ద ఉందని భావించారు. అయితే, అప్పటి అటార్నీ జనరల్ ఎం.సి. సెటల్వాద్, రాష్ట్రపతి బ్రిటిష్ రాజుకు సమానమైన నామమాత్రపు హోదా కలిగి ఉంటారని, మంత్రిమండలి సలహాకు వ్యతిరేకంగా వ్యవహరించే అధికారం లేదని స్పష్టం చేశారు. ఈ సలహాను రాజేంద్ర ప్రసాద్ గౌరవంతో స్వీకరించారు. దీంతో రాష్ట్రపతి, ప్రధానమంత్రి మధ్య సంఘర్షణ నివారించబడింది. ఈ ఘటన, రాష్ట్రపతి, గవర్నర్‌ల రాజ్యాంగపరమైన పాత్రను స్పష్టం చేస్తుంది—వారు మంత్రిమండలి సలహా ప్రకారం వ్యవహరించాలి, స్వతంత్రంగా కాదు.
సుప్రీం కోర్టు తీర్పుల సంఘర్షణ…..
తమిళనాడు వర్సెస్ గవర్నర్ కేసులో సుప్రీం కోర్టు బిల్లుల అంగీకారానికి సమయ పరిమితులు విధించడం, రాష్ట్రపతి/గవర్నర్‌ల విచక్షణ అధికారాలను పరిమితం చేసే చర్యగా రాష్ట్రపతి సంప్రదింపు వాదిస్తోంది. గతంలో, మినర్వా మిల్స్ వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా (1980) కేసులో, సుప్రీం కోర్టు ఆర్టికల్ 142ను రాజ్యాంగ సమతుల్యతను కాపాడటానికి ఉపయోగించింది, దీనిలో 42వ సవరణ చట్టంలోని కొన్ని నిబంధనలను రద్దు చేసింది. అయితే, ఈ తీర్పు న్యాయపరమైన సందర్భంలో జరిగింది, సంప్రదింపు కాదు.
కేశవానంద భారతి వర్సెస్ స్టేట్ ఆఫ్ కేరళ (1973) కేసులో, సుప్రీం కోర్టు రాజ్యాంగ బేసిక్ స్ట్రక్చర్ సిద్ధాంతాన్ని స్థాపించింది. ఇది రాష్ట్రపతి, గవర్నర్‌ల అధికారాలను కూడా పరిమితం చేస్తుంది.
ఆర్టికల్ 142 పరిధి ఎంత..
ఆర్టికల్ 142 సుప్రీం కోర్టుకు “పూర్తి న్యాయం” కోసం ఆదేశాలు జారీ చేసే అసాధారణ అధికారాన్ని ఇస్తుంది. అయితే, ఈ అధికారం సంప్రదింపులలో పరిమితం. ఎందుకంటే సంప్రదింపులు న్యాయపరమైన తీర్పుల కంటే సలహా స్వభావం కలిగి ఉంటాయి. తమిళనాడు వర్సెస్ గవర్నర్ కేసులో, సమయ పరిమితులు విధించడం రాష్ట్రపతి, గవర్నర్‌ల రాజ్యాంగపరమైన విచక్షణను అతిక్రమిస్తుందని రాష్ట్రపతి సంప్రదింపు వాదిస్తోంది. ఆర్టికల్ 200, 201 కింద రాష్ట్రపతి, గవర్నర్‌లకు బిల్లులను పరిశీలించే, అంగీకరించే లేదా నిరాకరించే విచక్షణ అధికారం ఉంది. కానీ ఈ అధికారం రాజ్యాంగ స్ఫూర్తికి అనుగుణంగా ఉండాలి.
రాజ్యాంగ సంస్థల సమతుల్యత….
రాష్ట్రపతి సంప్రదింపు, రాజ్యాంగ సంస్థల మధ్య సమతుల్యతను ప్రశ్నిస్తోంది. గవర్నర్‌లు, రాష్ట్రపతి బిల్లులను అంగీకరించడంలో ఆలస్యం చేయడం లేదా నిరాకరించడం వంటి చర్యలు, శాసనసభల రాజ్యాంగపరమైన సార్వభౌమత్వాన్ని ప్రభావితం చేస్తాయి. తమిళనాడు వర్సెస్ గవర్నర్ కేసులో సుప్రీం కోర్టు ఈ ఆలస్యాలను పరిమితం చేయడానికి సమయ పరిమితులు విధించడం, రాజ్యాంగ సంస్థల మధ్య సమన్వయాన్ని నిర్ధారించడానికి ఉద్దేశించిన చర్యగా ఉంది. అయితే, రాష్ట్రపతి ఈ తీర్పు విచక్షణ అధికారాలను పరిమితం చేస్తుందని వాదిస్తోంది, ఇది రాజ్యాంగ స్ఫూర్తికి వ్యతిరేకమని సూచిస్తోంది.
సుప్రీం కోర్టు బాధ్యత…
సుప్రీం కోర్టు, ఈ సంప్రదింపును పరిశీలిస్తూ, ఆర్టికల్ 142 యొక్క పరిధిని, రాష్ట్రపతి, గవర్నర్‌ల విచక్షణ అధికారాలను స్పష్టం చేయాల్సి ఉంటుంది. ఇన్ రీ: గుజరాత్ అసెంబ్లీ ఎలక్షన్ మ్యాటర్ (2002) కేసులో, సుప్రీం కోర్టు సంప్రదింపులు గత తీర్పులను సవాలు చేయడానికి ఉపయోగించబడవని స్పష్టం చేసింది.
ఈ సందర్భంలో, కోర్టు తమిళనాడు వర్సెస్ గవర్నర్ తీర్పు రాజ్యాంగపరమైన ప్రభావాన్ని పరిశీలించాలి. ఆర్టికల్ 142 ద్వారా సమయ పరిమితులు విధించడం రాజ్యాంగ సంస్థల స్వాతంత్య్రాన్ని హరిస్తుందా అనే అంశాన్ని విశ్లేషించాలి.
ఆర్టికల్ 143(1) కింద 1950 నుంచి రాష్ట్రపతులు సుప్రీం కోర్టును సంప్రదించిన సందర్భాలు అనేకం ఉన్నాయి. వాటిలో ప్రాముఖ్యత కలిగినవి 14,15 దాకా ఉన్నాయి.
1. ఇన్ రీ: ఢిల్లీ లాస్ యాక్ట్, 1951 (AIR 1951 SC 332): ఢిల్లీ లాస్ యాక్ట్ చట్టపరమైన చెల్లుబాటు గురించి మూడు ప్రశ్నలను రాష్ట్రపతి సంప్రదించారు, ఇది డెలిగేటెడ్ లెజిస్లేషన్‌కు సంబంధించినది.
2. ఇన్ రీ: కేరళ ఎడ్యుకేషన్ బిల్, 1957 (AIR 1958 SC 956): కేరళ ఎడ్యుకేషన్ బిల్ రాజ్యాంగ చెల్లుబాటు గురించి రాష్ట్రపతి సలహా కోరారు.
3. ఇన్ రీ: బెరుబరి యూనియన్, 1960 (AIR 1960 SC 845): భారత భూభాగాన్ని పాకిస్తాన్‌కు బదిలీ చేసే విధానం గురించి సంప్రదింపు జరిగింది.
4. ఇన్ రీ: సీ కస్టమ్స్ యాక్ట్, 1962 (AIR 1963 SC 1760): సీ కస్టమ్స్ బిల్ రాజ్యాంగ చెల్లుబాటు, ఆర్టికల్ 288తో సంబంధం గురించి సలహా కోరింది.
5. ఇన్ రీ: కేశవ్ సింగ్ కేసు, 1965 (AIR 1965 SC 745): ఉత్తరప్రదేశ్ శాసనసభ, అలహాబాద్ హైకోర్టు మధ్య వివాదంలో శాసనసభ హక్కులు, న్యాయ సమీక్ష అధికారాల గురించి సంప్రదింపు.
6. ఇన్ రీ: ప్రెసిడెన్షియల్ ఎలక్షన్, 1974 (AIR 1974 SC 1682): రాష్ట్రపతి ఎన్నికల ప్రక్రియలో సందేహాలపై సలహా
7. ఇన్ రీ: స్పెషల్ కోర్ట్స్ బిల్, 1978 (AIR 1979 SC 478): స్పెషల్ కోర్ట్స్ బిల్ రాజ్యాంగ చెల్లుబాటు గురించి సంప్రదింపు.
8. ఇన్ రీ: కావేరి వాటర్ డిస్ప్యూట్ ట్రిబ్యునల్, 1992 (AIR 1992 SC 522): కావేరి నదీ జల వివాదంలో ట్రిబ్యునల్ అధికారాల గురించి సలహా..
9. ఇన్ రీ: రామ్ జన్మభూమి-బాబ్రీ మసీదు, 1993 (AIR 1995 SC 605): బాబ్రీ మసీదు స్థలంలో హిందూ ఆలయం ఉనికి గురించి సంప్రదింపు, కోర్టు సలహా ఇవ్వడాన్ని తిరస్కరించింది.
10. ఇన్ రీ: సుప్రీం కోర్టు న్యాయమూర్తుల నియామకం, 1998: న్యాయమూర్తుల నియామక ప్రక్రియపై సలహా, కొలీజియం వ్యవస్థ విస్తరణకు దారితీసింది.
11. ఇన్ రీ: గుజరాత్ అసెంబ్లీ ఎలక్షన్ మ్యాటర్, 2002: ఎన్నికల కమిషన్ అధికారాలు, ఆర్టికల్ 324, 174ల ప్రభావంపై సంప్రదింపు.
12. ఇన్ రీ: పంజాబ్ టెర్మినేషన్ ఆఫ్ అగ్రిమెంట్స్ యాక్ట్, 2004: నదీ జల ఒప్పందాల రద్దు గురించి సంప్రదింపు.
13. ఇన్ రీ: నేచురల్ రిసోర్సెస్ అల్లోకేషన్, 2012 (2012) 10 SCC 1: 2జి స్పెక్ట్రం కేసులో వేలం తప్పనిసరి అనే దానిపైనా సంప్రదింపు.
14. ఇన్ రీ: గుజరాత్ గ్యాస్ రెగ్యులేషన్ యాక్ట్, 2001: గ్యాస్ సరఫరా, రవాణా చట్టం చెల్లుబాటు గురించి సంప్రదింపు.
15. ఇన్ రీ: రాష్ట్రపతి/గవర్నర్ బిల్లుల అంగీకార సమయ పరిమితులు, 2025: రాష్ట్రపతి ద్రౌపది ముర్ము, ఆర్టికల్ 142 కింద సమయ పరిమితుల విధానం, ఆర్టికల్ 200, 201లపై సంఘర్షణ గురించి 14 ప్రశ్నలను సంప్రదించారు.
ఇప్పడు ఏమి జరుగుతుంది?
రాష్ట్రపతి ద్రౌపది ముర్ము ఆర్టికల్ 143(1) కింద సుప్రీం కోర్టును సంప్రదించడం, రాజ్యాంగ సంస్థల మధ్య అధికార సమతుల్యతపై కీలక చర్చను రేకెత్తిస్తుంది. ఆర్టికల్ 141 కింద బంధనాత్మక (Binding) తీర్పులు, ఆర్టికల్ 143(1) కింద సలహాలు, ఆర్టికల్ 142 కింద న్యాయ ఆదేశాల మధ్య సమతుల్యత రాజ్యాంగ వ్యవస్థ స్ఫూర్తిని ప్రతిబింబిస్తుంది. ఈ సంప్రదింపు ఫలితం, రాష్ట్రపతి, గవర్నర్‌ల రాజ్యాంగపరమైన పాత్రను, శాసన ప్రక్రియలో వారి విచక్షణను మరింత స్పష్టం చేస్తుంది. అంబేద్కర్ మాటలు మరోసారి గుర్తుకు వస్తాయి—రాజ్యాంగం విజయం దానిని అమలు చేసే వారి సమర్థతపై ఆధారపడి ఉంటుంది. సుప్రీం కోర్టు ఈ సంప్రదింపులో ఇచ్చే అభిప్రాయం, భారత రాజ్యాంగ వ్యవస్థ సమతుల్యతను, శాసనసభల సార్వభౌమత్వాన్ని, రాష్ట్రపతి, గవర్నర్‌ల విచక్షణను సమన్వయం చేసే దిశగా ఇదో ముఖ్యమైన ముందడుగుగా నిలుస్తుంది.
రచయిత- అడ్వకేట్-ఆన్-రికార్డ్ (AOR)
సుప్రీం కోర్టు ఆఫ్ ఇండియా
ఫోన్: 9640712057
ఇమెయిల్: Sdonthireddy@gmail.com
Next Story