సాగునీటి మేనేజింగ్ కమిటీల చట్ట సవరణ ఎందుకు జరిగింది?

జనాభా వృద్ధి నియంత్రణతో రివర్స్ ప్రభావం

1994 మేలో పంచాయతీ రాజ్ చట్టంలో (PR Act No.13) మొదటి సారిగా ప్రవేశపెట్టిన 'ఇద్దరు పిల్లలు మించి ఉంటే అనర్హత' నిబంధన, అధిక జనాభా వల్ల వచ్చే ఆహార భద్రత, ఉపాధి సమస్యలను ఎదుర్కోవడానికి ఉద్దేశించింది. ఆ కాలంలో TFR 3.7 (1992-93)గా ఉండటంతో, జనాభా విస్ఫోటాన్ని నియంత్రించడానికి ఈ నియమం లోకల్ బాడీలు, సాగునీటి మేనేజింగ్ కమిటీల్లాంటి స్థానిక సంస్థల్లో ఎంపికలకు ఆటంకంగా మారింది. APFMIS Act, 1997లో సెక్షన్ 14(5) ద్వారా ఈ నిబంధనను సాగునీటి వ్యవస్థల నిర్వహణ కమిటీలకు విస్తరించారు. ఫలితంగా, 28 సంవత్సరాలు అమలులో ఉండి, రాష్ట్రంలో కుటుంబ నిర్మాణాన్ని పరిమితం చేసింది. అయితే ఈ నియమం వల్ల మహిళలు, గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఫ్యామిలీ ప్లానింగ్‌ను ప్రోత్సహించడంలో పాత్ర పోషించినప్పటికీ, ఇప్పుడు అది రివర్స్ ప్రభావం చూపుతోందని ప్రభుత్వం అభిప్రాయపడుతోంది.

TFR తగ్గుముఖం, భవిష్యత్ ప్రమాదాలు

ప్రస్తుతం రాష్ట్ర TFR 1.6గా ఉండటం (NFHS-5, 2019-21 ప్రకారం), రీప్లేస్‌మెంట్ లెవల్ (2.1) కంటే తక్కువగా ఉండటం ప్రధాన కారణం. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 1.78, నగరాల్లో 1.47గా ఉండటంతో, 15 ఏళ్ల లోపు పిల్లల శాతం 2015-16లో 28.60 నుంచి 26.50కి తగ్గింది, వృద్ధుల సంఖ్య పెరిగింది. ఇలా కొనసాగితే రాష్ట్ర భవిష్యత్తు ఆర్థిక, సామాజిక భద్రతలకు ముప్పు, యంగ్ వర్క్‌ఫోర్స్ లోపం వచ్చే ప్రమాదం ఉందని ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు నాయుడు హెచ్చరించారు. ఈ నేపథ్యంలో గత 30 సంవత్సరాల 'టూ చైల్డ్ పాలసీ'ని తొలగించి, మరింత మంది పిల్లలు కలిగిన కుటుంబాలను ప్రోత్సహించాలనే వ్యూహం ఏర్పాటు చేశారు. మంత్రి నాదెండ్ల మనోహర్ చెప్పినట్లు "డెమోగ్రాఫిక్ ట్రెండ్స్ మారాయి, సోషియో-ఎకనామిక్ కండిషన్స్ మారాయి. ఇప్పుడు ఇన్‌క్లూసివ్ గవర్నెన్స్ అవసరం." అని అన్నారు.

వాటర్ మేనేజ్‌మెంట్‌లో వైవిధ్యం

ఈ సవరణ ద్వారా సాగునీటి మేనేజింగ్ కమిటీల్లో మరింత మంది ప్రజలు పాల్గొన గలరు. ఇది డెమోక్రాటిక్ రిప్రజెంటేషన్‌ను బలోపేతం చేస్తుంది. గతంలో ఈ నిబంధన వల్ల అర్హులు తగ్గి, కమిటీల్లో వైవిధ్యం లోపించింది. ఇప్పుడు మల్టీ-చైల్డ్ ఫ్యామిలీల నుంచి వచ్చే అభ్యర్థులు కూడా ఎదగగలరు. ఇది గ్రామీణ వాటర్ మేనేజ్‌మెంట్‌లో స్థానిక సమస్యల పరిష్కారానికి సహాయపడుతుంది. ప్రభుత్వం అభిప్రాయం ప్రకారం, ఇది గ్లోబల్ బెస్ట్ ప్రాక్టీసెస్‌కు అనుగుణంగా, కుటుంబాలను మరిన్ని పిల్లలకు ప్రోత్సహించి ఆర్థిక శక్తిగా మారుస్తుంది. అలాగే 77 శాతం మహిళలు, 74 శాతం పురుషులు ఇప్పటికే ఫ్యామిలీ ప్లానింగ్‌లో ఉండటంతో ఈ చర్య రివర్స్ ప్రభావాన్ని సృష్టించి యంగ్ పాపులేషన్‌ను ముందుకు రాకుండా ఆపుతోంది.

రాజకీయ, సామాజిక మలుపు..

ఈ సవరణ ముఖ్యంగా చంద్రబాబు నాయుడు నేతృత్వంలోని కూటమి ప్రభుత్వం డెమోగ్రాఫిక్ డ్రైవ్‌ను ప్రతిబింబిస్తుంది. గతంలో జనాభా నియంత్రణకు పెట్టిన నియమం ఇప్పుడు 'మినిమమ్ టూ చైల్డ్ పాలసీ' వైపు మలుపు తిరిగింది. ఇది రాజకీయంగా ఓటు బ్యాంకులను పెంచే వ్యూహంగా కనిపిస్తోంది. ఉపయోగాల్లో సాగునీటి కమిటీల్లో మహిళలు, గ్రామీణ కార్మికుల పాల్గొనటం పెరుగుతుంది. వాటర్ రిసోర్సెస్ మేనేజ్‌మెంట్‌లో సమగ్ర దృక్పథం ఏర్పడటం ప్రధానమైనది. అయితే TFR పెంచడానికి మాత్రమే కాకుండా ఇన్‌సెంటివ్స్ (ఉదా: చైల్డ్ కేర్ సపోర్ట్) అవసరమని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు. ఈ మార్పు వల్ల ఫ్యామిలీ ప్లానింగ్ ప్రోగ్రామ్‌లు దెబ్బతినవా అనే ఆందోళనలు ఉన్నాయి. మొత్తంగా ఈ చట్ట సవరణ రాష్ట్ర భవిష్యత్ జనాభా వ్యూహానికి ముఖ్యమైన అడుగుగా నిలుస్తుంది. కానీ దాని అమలు, ప్రభావాలు సమయమే నిర్ణయిస్తాయి.