బయో మైనింగ్ ద్వారా ‘చెత్త’ ప్రాసెస్

మునిసిపల్ శాఖ మంత్రి నారాయణ నంద్యాల జిల్లా డోన్‌లో పర్యటించి చేసిన వ్యాఖ్యలు ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో చెత్త నిర్వహణ (వేస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్)పై రాజకీయ చర్చను రేకెత్తించాయి. గత వైఎస్సార్‌సీపీ ప్రభుత్వాన్ని బాధ్యతారాహిత్యంగా విమర్శిస్తూ, ప్రస్తుత ఎన్‌డీఏ ప్రభుత్వం తన ప్రయత్నాలను హైలైట్ చేస్తోంది.

మంత్రి నారాయణ చెప్పినట్టు 85 లక్షల టన్నుల లెగసీ వేస్ట్ (పాత చెత్త) గత ప్రభుత్వం వదిలేసిందని ఆరోపణ. ఇది పూర్తిగా వాస్తవం. కంప్ట్రోలర్ అండ్ ఆడిటర్ జనరల్ (కాగ్) నివేదిక ప్రకారం 85.89 లక్షల టన్నుల లెగసీ వేస్ట్ రెమిడియేషన్ పనులు ప్రారంభం కాలేదు. ఇది వైఎస్సార్‌సీపీ హయాంలోనిది. మున్సిపల్ వ్యవస్థను సర్వనాశనం చేశారన్న విమర్శ కూడా రాజకీయ రంగు పులిమినా, కాగ్ నివేదిక దీన్ని సమర్థిస్తుంది.

ఆగస్టు 2025 నాటికి ప్రభుత్వం 72 లక్షల టన్నుల లెగసీ వేస్ట్‌ను ప్రాసెస్ చేసింది. మిగిలింది త్వరలోనే ప్రాసెస్ చేసి చెత్తను పూర్తిగా తొలగించేందుకు ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది.

ప్రభుత్వ ప్రక్రియ ప్రకారం బయోమైనింగ్ ద్వారా చెత్తను ప్రాసెస్ చేస్తున్నారు. ఇందులో 40-50శాతం కంపోస్ట్ (ఎరువు)గా మారుస్తారు, 20-30శాతం రీసైక్లబుల్ మెటీరియల్, 20శాతం రిఫ్యూజ్ డెరైవ్డ్ ఫ్యూయల్ (ఆర్‌డీఎఫ్) ఎనర్జీకి, మిగిలినది ఇనర్ట్‌గా ల్యాండ్‌ఫిల్ చేస్తారు. బ్లూ ప్లానెట్ కంపెనీకి రూ. 62.4 కోట్ల కాంట్రాక్ట్ ఇచ్చారు. డోన్‌లో 50 వేల టన్నులకు 36 వేలు తొలగించారని మంత్రి చెప్పారు. ఇది బయోమైనింగ్ ద్వారానే ప్రాసెస్ జరుగుతోంది.

కంపోస్ట్‌గా మారిన దానిని రైతులకు అమ్మకానికి లేదా ఉపయోగానికి అందుబాటులో ఉంటుంది. భవిష్యత్తులో వేస్ట్ టు ఎనర్జీ ప్లాంట్లలో ఆర్‌డీఎఫ్ ఉపయోగిస్తారు. చెత్తను పూర్తిగా తొలగించడం అక్టోబర్ 2 డెడ్‌లైన్ (గాంధీ జయంతి) గా రాజకీయంగా నిర్ణయించినది. ఆగస్టులో 13 లక్షలు మిగిలి ఉంటే, ఒక నెలలో 7 లక్షలు క్లియర్ చేయడం సవాలు. వర్షాలు, లాజిస్టిక్స్ సమస్యలు ఆలస్యం చేయవచ్చు. సీఎం చంద్రబాబు ఆదేశాలు ఉన్నాయి కానీ, పూర్తి సాధ్యత 80-90శాతం మాత్రమే జరుగుతుందని వేస్ట్ మేనేజ్ మెంట్ గురించి తెలిసిన వారు చెబుతున్నారు.

అక్టోబర్ 2 నాటికి లెగసీ వేస్ట్ క్లియర్, డిసెంబరు నాటికి కొత్త వేస్ట్ (20 లక్షల టన్నులు) నిర్వహణ. డంపింగ్ యార్డులు లేకుండా చేయాలని సీఎం ఆలోచన. ఇది 3 ఏళ్లలో సాధ్యమని మంత్రి నారాయణ చెబుతున్నారు. ఇది సాధ్యమవుతుందా? అనే చర్చ కూడా రాష్ట్రంలో ఉంది.

అంబిషస్ గోల్. రోజుకు 26,000 టన్నుల చెత్త ఉత్పత్తి అవుతుంది. వేస్ట్ టు ఎనర్జీ, సర్క్యులర్ ఎకానమీ పాలసీలతో సాధ్యమే కానీ, పూర్తి డంప్-ఫ్రీ స్టేట్‌కు సమయం పడుతుంది. ఇప్పటికే 6 కొత్త ప్లాంట్లు మంజూరు జరిగాయి. తిరుపతి ప్లాంట్ 650 టన్నులు ప్రాసెస్ చేస్తుంది.

రోల్ మోడల్‌గా నిలిపేందుకు ప్రయత్నాలు మంచివే. గతంలో ఆగిపోయిన ప్రాజెక్టులు (8 ప్లాంట్లు) గుర్తుచేస్తాయి. పబ్లిక్ అవేర్‌నెస్, ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ లేకపోతే విఫలమవుతుంది. వైఎస్సార్‌సీపీ నుంచి డైరెక్ట్ రెస్పాన్స్ లేదు. కానీ వారు టీడీపీని డైవర్షన్ టాక్టిక్స్‌గా విమర్శిస్తున్నారు.

2014లో తెలుగుదేశం 10 ప్లాంట్లు మంజూరు చేసింది. విశాఖ, గుంటూరులో మాత్రమే పూర్తయ్యాయి. వైఎస్సార్‌సీపీ మిగిలిన ఎనిమిది ప్లాంట్లను నిలిపేసింది. ఇప్పుడు 6 కొత్తవి మంజూరు, 4 ప్రారంభం. మొత్తం 14 ప్లాంట్లు నిర్మించాల్సి ఉంది. గత తెలుగుదేశం హయాంలో కూడా 8 పూర్తి కాలేదు. ఆలస్యాలు సాధారణం. వైఎస్సార్‌సీపీ అవకతవకలు చేసిందన్నది రాజకీయం, కానీ కాగ్ దీన్ని సమర్థిస్తోంది. కొత్త ప్లాంట్లు (కడప, కర్నూలు వంటివి) రూ. 1,600 కోట్లతో ప్రారంభమవుతున్నాయి. సాధ్యత ఉంది కానీ 2026 నాటికి పూర్తి కావచ్చు.

మంత్రి చెబుతున్న ప్రకారం చెత్త నిర్వహణతో మున్సిపాలిటీలు స్వచ్ఛంగా, గ్రీన్‌గా మారతాయి. ప్రతి ఇంటికీ మంచినీటి కుళాయి, వేస్ట్ టు వెల్త్ (చెత్త నుంచి సంపద) ద్వారా ఎనర్జీ, ఉపాధి. 10 లక్షల కోట్ల అప్పు కడుతూ అభివృద్ధి-సంక్షేమం సమానంగా జరగాలి. చెత్త క్లియర్ చేయడం హైజీన్, ఆరోగ్యం మెరుగుపరుస్తుంది. కానీ మున్సిపాలిటీలు ఆర్థికంగా బలహీనం. చెత్త పన్ను వసూలు చేసినా పనులు లేవన్న విమర్శ వాస్తవం. గత ప్రభుత్వం ఆపేసిన పనులు తిరిగి ప్రారంభిస్తున్నామన్నది మంచిదే. కానీ అప్పుల భారం మధ్య సస్టైనబుల్‌గా ఉండాలి.

ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో చెత్త సమస్య దశాబ్దాలుగా ఉంది. తెలుగుదేశం ప్రభుత్వం (2024 తర్వాత) వేగంగా పని చేస్తోంది, 85 లక్షల టన్నుల లెగసీ వేస్ట్‌లో ఎక్కువ భాగం క్లియర్ చేసి, వేస్ట్ టు ఎనర్జీతో భవిష్యత్ ప్లాన్ చేస్తోంది. వైఎస్సార్‌సీపీ నుంచి చెత్తపై ఇంతవరకు రెస్పాన్స్ లేకపోవడం వారి బలహీనత. చెత్త రహిత ఏపీ సాధ్యమే కానీ, పబ్లిక్ పార్టిసిపేషన్, సస్టైనబుల్ ఫండింగ్ అవసరం. ఇది రాజకీయ విజయానికి మాత్రమే కాకుండా, నిజమైన పర్యావరణ ప్రయోజనానికి ఉపయోగపడాలి.