వరద బారి నుంచి అమరావతిని కాపాడటం ఎలా?

సర్వే రిపోర్టుల్లో ఏముంది?

అమరావతి వరద ముప్పుపై గత దశాబ్దంలో పలు సర్వేలు, అధ్యయనాలు జరిగాయి. ఇవి ప్రధానంగా భౌగోళిక, పర్యావరణ, హైడ్రాలజికల్ అంశాలపై దృష్టి సారించాయి.

ఐఐటీ-మద్రాస్ అధ్యయనం (2020): అమరావతి ప్రాంతంలో కనీసం 70 శాతం ప్రదేశాలు వరదలకు గురవుతాయని ఈ రిపోర్టు తెలిపింది. భూమి స్వభావం వల్ల నిర్మాణ వ్యయం అధికంగా ఉంటుందని, 40 మీటర్ల లోతులో రాళ్లు ఉండటం వల్ల నిర్మాణాలు రిస్క్‌తో కూడుకున్నవని చెప్పింది. కృష్ణా నది వరదలు, వాగుల ప్రవాహాలు ప్రధాన కారణాలుగా పేర్కొంది. ఈ రిపోర్టు ఆధారంగా అమరావతి ఫ్లడ్-ప్రోన్ ప్రాంతమని వాదనలు వచ్చాయి.

ప్రపంచ బ్యాంకు ఎన్విరాన్‌మెంటల్ ఇంపాక్ట్ అసెస్‌మెంట్ (EIA) రిపోర్టు (2019): అమరావతి ఫ్లడ్ మిటిగేషన్ వర్క్స్‌పై ఈ రిపోర్టు వివరాలు ఇచ్చింది. కృష్ణా నది పరివాహకంలో శ్రీశైలం, నాగార్జునసాగర్, పులిచింతల డ్యామ్‌లు వరదలను నియంత్రిస్తాయని, అమరావతి ఫ్లడ్ ప్లెయిన్‌లో లేదని తెలిపింది. గత 104 ఏళ్ల డేటా ఆధారంగా వరదల ఆధారాలు లేవని చెప్పింది. అయితే వాగులు పొంగి పొర్లడం వల్ల రిస్క్ ఉందని, ఎత్తిపోతల పథకాలు అవసరమని సూచించింది.

ఫ్లడ్ హజార్డ్ మ్యాపింగ్ అధ్యయనం (2025): అమరావతి ప్రాంతానికి జియోస్పేషియల్ టెక్నిక్‌లతో ఫ్లడ్ హజార్డ్ మ్యాప్‌లు జియోస్పేషియల్ టెక్నిక్‌లతో ఫ్లడ్ హజార్డ్ మ్యాప్‌లు (భౌగోళిక సమాచార వ్యవస్థలు (GIS), రిమోట్ సెన్సింగ్, ఇతర జియోస్పేషియల్ సాంకేతికతలను ఉపయోగించి వరదల ప్రమాద స్థాయిలను, ప్రభావిత ప్రాంతాలను గుర్తించేందుకు తయారు చేసిన భౌగోళిక చిత్రణలు) తయారుచేసిన రీసెర్చ్ పేపర్ వరదలకు గురయ్యే ప్రాంతాలను గుర్తించింది. కృష్ణా నది, వాగుల ప్రభావం వల్ల రిస్క్ ఉందని, మిటిగేషన్ చర్యలు అవసరమని చెప్పింది.

కొండవీటి వాగు ఫ్లడ్ మోడలింగ్ స్టడీ (2019): ఈ అధ్యయనం క్యాచ్‌మెంట్ డేటా, హైడ్రాలజికల్ పారామీటర్ల ఆధారంగా వరదలను మోడల్ చేసింది. పేరేచర్ల నుంచి మొదలై కృష్ణాలో కలిసే వాగు వల్ల అమరావతి ముంపు ప్రమాదం ఉందని తెలిపింది.

కొండవీటి వాగు నుంచి ఎత్తిపోతల ద్వారా కృష్ణానదిలోకి నీటి పంపింగ్

ఏడీబీ (ఆసియన్ డెవలప్‌మెంట్ బ్యాంకు) రిపోర్టు (2024): అమరావతి గ్రీన్, సస్టైనబుల్ సిటీగా అభివృద్ధి చేయాలని, ఫ్లడ్ మానిటరింగ్ ఏజెన్సీ అవసరమని సూచించింది. సీఆర్‌డీఏ (క్యాపిటల్ రీజియన్ డెవలప్‌మెంట్ అథారిటీ) 2025లో హైడ్రో-జియోమార్ఫాలజికల్ స్టడీలు చేపట్టాలని నిర్ణయించింది.

మొత్తంగా సర్వేలు అమరావతి వరదలకు గురవుతుందని (ముఖ్యంగా వాగుల వల్ల) చూపిస్తున్నాయి. కానీ మిటిగేషన్ చర్యలతో (లిఫ్ట్ పంపింగ్ స్కీమ్ వంటివి) నియంత్రించవచ్చని కూడా తెలియజేస్తున్నాయి. 2016లోని ఒక రిపోర్టు సంవత్సరానికి మూడుసార్లు వరదలు వచ్చే అవకాశం ఉందని చెప్పింది.

ప్రపంచ బ్యాంకు నిర్ణయాలు

ప్రపంచ బ్యాంకు అమరావతి ప్రాజెక్టుతో గతంలోనూ, ప్రస్తుతం సంబంధాలు కలిగి ఉంది. 2019లో 300 మిలియన్ల ఫండింగ్‌ను విత్‌డ్రా చేసుకుంది. భూమి సేకరణ, పర్యావరణ ఆందోళనలు (ల్యాండ్ పూలింగ్ కంప్లైంట్‌లు) ప్రధాన కారణాలు. ఇన్‌స్పెక్షన్ ప్యానెల్ హాని అవకాశాలను పరిశీలించి ఇన్వెస్టిగేషన్‌ను నిలిపివేసింది.

2024లో మళ్లీ అమరావతి ఇంటిగ్రేటెడ్ అర్బన్ డెవలప్‌మెంట్ ప్రోగ్రాం (AIUDP)కు ఆమోదం తెలిపింది. రోడ్లు, ఫ్లడ్ మిటిగేషన్, సీవరేజ్ వంటి ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్‌కు సపోర్ట్ ఇస్తుంది. అయితే 2024 విజయవాడ వరదల తర్వాత (జూలై 2024) ప్రపంచ బ్యాంకు, ఏడీబీలు వరద ముప్పుపై ఆందోళన వ్యక్తం చేశాయి. బ్యాంకు ఫండింగ్‌ను కంటిన్యూ చేయవచ్చు కానీ వరద మిటిగేషన్ చర్యలను కఠినంగా అమలు చేయాలని షరతులు విధించవచ్చు. గత అనుభవాల ఆధారంగా, పర్యావరణ హాని ఉంటే మళ్లీ విత్‌డ్రా అవకాశం ఉంది. బ్యాంకు రిపోర్టులు ఫ్లడ్ మానిటరింగ్‌ను బలోపేతం చేయాలని సూచిస్తున్నాయి.

సీఎం ఇంట్లోకి నీరు రాకుండా అడ్డుకట్ట వేసేందుకు రెడీ చేసిన ఇసుక బస్తాలు

నిపుణులు, మేధావుల అభిప్రాయాలు

వరద ముప్పుపై పలువురు నిపుణులు, రాజకీయవేత్తలు కామెంట్ చేశారు.

విజయసాయి రెడ్డి (వైఎస్‌ఆర్‌సీపీ మాజీ ఎంపీ): విజయవాడ వరదలు అమరావతి సేఫ్టీపై ప్రశ్నలు లేవనెత్తాయి. కృష్ణా నది పక్కనే ఉండటం వల్ల నేచురల్, మాన్-మేడ్ వరదలకు గురవుతుందని చెప్పారు.

డాక్టర్ పొంగురు నారాయణ (ఏపీ అర్బన్ డెవలప్మెంట్, మునిసిపల్ శాఖ మంత్రి): అమరావతి పూర్తిగా సేఫ్ జోన్‌లో ఉందని, కృష్ణా వరదలు ప్రభావం చూపవని, మిస్‌ఇన్ఫర్మేషన్ నమ్మవద్దని చెప్పారు.

ఐఐటీ-మద్రాస్ నిపుణులు: 2024లో వరదల తర్వాత అమరావతి ఐకానిక్ టవర్లను పరిశీలించారు. గత రిపోర్టుల్లో 70 శాతం ప్రాంతం వరదలకు గురవుతుందని చెప్పారు.

పర్యావరణ నిపుణులు (మాంగబే రిపోర్టు): వాటర్ బాడీలు కుంచించుకుపోవడం వల్ల వరద రిస్క్ పెరుగుతుందని, బయోడైవర్సిటీ దెబ్బతింటుందని చెప్పారు.

ఆంధ్రప్రదేశ్ వెదర్‌మ్యాన్: కొండవీటి వాగు లిఫ్ట్ పంపింగ్ స్కీమ్ వరదలను నివారిస్తుందని, కానీ భారీ వర్షాల్లో రిస్క్ ఉందని చెబుతున్నారు.

ఆరు రిజర్వాయర్లు

వరద ముప్పు నివారణకు ఆరు నీటి చెరువులు (రిజర్వాయర్లు) నిర్మాణం గురించి మంత్రి పొంగురు నారాయణ పలుసార్లు ప్రస్తావించారు. ఈ చెరువులు వరదలను నియంత్రించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తాయన్నారు.

సీఎం ఇంటికి సమీపంలోని బ్రిడ్జివద్ద వాగులో గుర్రపుడెక్కను తొలగిస్తున్న జేసీబీ

చెరువుల నిర్మాణానికి టెండర్లు పిలిచారా?

అమరావతి ఆరు చెరువుల నిర్మాణానికి టెండర్లు పిలిచారు. నీరుకొండ (0.4 TMC), శాకమూరు, కృష్ణాయపాలెం, లాం, ఉండవల్లి, వైకుంఠపురం లలో రిజర్వాయర్లు నిర్మిస్తారు. వీటి మొత్తం సామర్థ్యం 1 TMC కంటే ఎక్కువ. అమరావతి డెవలప్‌మెంట్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్ (ADCL) ద్వారా వరల్డ్ బ్యాంకు, ఆసియన్ డెవలప్‌మెంట్ బ్యాంకు (ADB) ఫైనాన్స్‌తో బ్యాలెన్స్ ఫ్లడ్ మిటిగేషన్ వర్క్స్ కోసం టెండర్లు పిలిచారు. బిడ్ సబ్మిషన్ గడువు 07-02-2025, బిడ్ ఓపెనింగ్ 01-01-2025 న జరిగింది. నవంబర్ 2024లో CRDA మీటింగ్‌లో ఈ నిర్మాణాలకు ఆమోదం లభించింది. ఆగస్ట్ 2025లో మంత్రి నారాయణ శాకమూరు రిజర్వాయర్ వద్ద పనులను పరిశీలించారు. ఏప్రిల్ 2025లో ప్రధాని మోదీ అమరావతి వర్క్స్ రీలాంచ్ సమయంలో కూడా ఈ రిజర్వాయర్లు ప్రస్తావనకు వచ్చాయి.

ఈ చెరువులు వరదలను ఎలా నివారిస్తాయి?

ఈ ఆరు చెరువులు అమరావతి సీడ్ క్యాపిటల్ ప్రాంతం లోపల, బయట నిర్మిస్తున్నారు. వీటి ప్రధాన ఉద్దేశ్యం వరద నీటిని రిటైన్ చేసి, నియంత్రించడం.

కొండవీటి వాగు, పాల వాగు వంటి స్ట్రీమ్‌ల నుంచి వచ్చే వరద నీరు ఈ రిజర్వాయర్లలో స్టోర్ అవుతుంది. తర్వాత గ్రావిటీ కెనాల్స్ (నెదర్లాండ్స్ డిజైన్) ద్వారా కృష్ణా నదిలోకి పంపిస్తారు. ఇది అమరావతి ఖాళీ ప్రదేశాల్లో నీరు నిలిచిపోకుండా చేస్తుంది. మొత్తం 47.94 కి.మీ కెనాల్స్ (కొండవీటి వాగు 23.6 కి.మీ, పాల వాగు 16.5 కి.మీ, గ్రావిటీ కెనాల్ 7.84 కి.మీ) వైడెనింగ్, డీపెనింగ్ ద్వారా వరదలను నివారిస్తాయి.

వరదల సమయంలో నీటి ప్రవాహాన్ని మేనేజ్ చేసి, భవిష్యత్తులో వరద నీరు తక్కువగా ఉండేలా చేస్తాయి. ఇవి గ్రీన్-బ్లూ సిటీగా అమరావతిని అభివృద్ధి చేస్తాయి, వాటర్ సప్లై, ఫ్లడ్ కంట్రోల్‌కు ఉపయోగపడతాయి. గతంలో ఐఐటీ-మద్రాస్ రిపోర్టులు వరద రిస్క్‌ను గుర్తించాయి. కానీ ఈ చెరువులు మిటిగేషన్ చర్యల్లో భాగం.

మంత్రి నారాయణ నవంబర్ 2024లో CRDA మీటింగ్‌లో ఈ చెరువులు కొండవీటి వాగు, పాల వాగు వరదలను నియంత్రిస్తాయని చెప్పారు. ఆగస్ట్ 2025లో శాకమూరు రిజర్వాయర్ పరిశీలనలో ఫ్లడ్ ప్రివెన్షన్‌కు డచ్ డిజైన్ కెనాల్స్‌ను ప్రస్తావించారు.

కొండవీటి వాగు ఆక్రమణలు

కొండవీటి వాగు అమరావతి ప్రాంతంలోనే పూర్తిగా ఉంది. గుంటూరు జిల్లా పేరేచర్ల నుంచి మొదలై కృష్ణా నదిలో కలుస్తుంది. ఇది ఆక్రమణలకు గురైంది. దీని వల్ల వరదలు పెరుగుతున్నాయి. విస్తరణ కార్యక్రమాలు జరుగుతున్నాయి.

వరల్డ్ బ్యాంకు ప్రాజెక్ట్ రిపోర్టు (అక్టోబర్ 2024) ప్రకారం, పాల వాగు, కొండవీటి వాగు వంటి స్ట్రీమ్‌లలో ఆక్రమణలను తొలగించాలి. రీసెటిల్‌మెంట్ యాక్షన్ ప్లాన్ (RAP) ద్వారా భూమి సేకరణ, ఆక్రమణలు తొలగింపు జరుగుతుంది.

23.6 కి.మీ వైడెనింగ్, డీపెనింగ్ వర్క్స్ జరుగుతున్నాయి. మే 2025లో రీరూటింగ్ వర్క్స్ ప్రారంభమయ్యాయి. ఆగస్ట్ 2025లో సీఎం చంద్రబాబు నాయుడు గ్రీన్ విజన్‌లో కొండవీటి వాగు ఆకర్షణీయమైన డెవలప్‌మెంట్ గా ప్రకటించారు. లిఫ్ట్ ఇరిగేషన్ స్కీమ్ ద్వారా అదనపు నీటిని కృష్ణా నదిలోకి పంపడం జరుగుతోంది.

మంత్రి నారాయణ నవంబర్ 2024లో కొండవీటి వాగు 48 కి.మీ కెనాల్స్ వైడెనింగ్ గురించి చెప్పారు. ఆగస్ట్ 2025లో గ్రావిటీ కెనాల్, కొండవీటి వాగు పనులను పరిశీలించారు.

అమరావతి చుట్టూ వాగులు, కాలువలు

రాజధాని అమరావతి చుట్టూ ప్రధానంగా కృష్ణా నది పరివాహకంలో ఉన్న వాగులు, కాలువలు, కల్వర్టులు వరద ముప్పును పెంచుతాయి. ఈ ప్రాంతం గుంటూరు జిల్లాలోని తుళ్లూరు, మంగళగిరి, తాడేపల్లి మండలాల్లో వ్యాపించి ఉంది. వర్షాల్లో ఈ నీటి ప్రవాహాలు పొంగిపొర్లడంతో రోడ్లు మునిగిపోతాయి. రాకపోకలు ఆగిపోతాయి.

కృష్ణా నది పరివాహకంలో ఉన్న ఈ వాగులు వర్షాల్లో పొంగి అమరావతి 29 గ్రామాల్లో 25ను ముంచెత్తుతాయి. కొండవీటి వాగు, పాలవాగు కలిసి తక్కువ ఎత్తు వల్ల నీరు నిలిచిపోతుంది. మద్దూరు వాగు పడమటి వైపు పొంగడంతో హైకోర్టు, సచివాలయం మార్గాలు అడ్డుకుంటాయి.

వరదల వల్ల అమరావతి-విజయవాడ హైవేలో ట్రాఫిక్ జామ్‌లు, ఆంధ్ర-తెలంగాణ మార్గాలు కట్ ఆఫ్ అవుతాయి. గత వరదల్లో మధ్యస్థ వర్షాలకే గ్రామాలు ఐలాండ్‌లుగా మారాయి.

ప్రభుత్వం ఆరు రిజర్వాయర్ల (నీరుకొండ, శాకమూరు) కు ఎత్తిపోతల పథకాలు నిర్మిస్తోంది. వరల్డ్ బ్యాంకు రిపోర్టులు ఫ్లడ్ మానేజ్‌మెంట్ ప్లాన్‌ను సూచిస్తున్నాయి. ఈ సమస్యలు ఆక్రమణలు, భౌగోళిక స్వభావం వల్ల పెరుగుతాయి. మిటిగేషన్ పూర్తయితే వరద ముప్పు తగ్గుతుంది.

సవాళ్లు

అమరావతి రాజధానిగా అభివృద్ధి చేయాలనే ఆలోచన మంచిదే కానీ, భౌగోళిక స్వభావం వల్ల వరద ముప్పు తప్పదు. సర్వేలు మిటిగేషన్ చర్యలు (డ్యామ్‌లు, పంపింగ్ స్కీమ్‌లు) అవసరమని చూపిస్తున్నాయి. ప్రపంచ బ్యాంకు ఫండింగ్ కొనసాగించవచ్చు కానీ ఎన్విరాన్‌మెంటల్ సమస్య కొనసాగుతోంది. మేధావుల అభిప్రాయాలు రాజకీయంగా విభిన్నంగా ఉన్నాయి. టీడీపీ సేఫ్ అంటుంటే, వైఎస్‌ఆర్‌సీపీ రిస్క్ అంటోంది.

సూచనలు

కొండవీటి వాగు లిఫ్ట్ స్కీమ్‌ను మరింత బలోపేతం చేయాలి. గ్రీన్ స్పేస్‌లు, వాటర్ బాడీలను పరిరక్షించాలి. సస్టైనబుల్ ప్లానింగ్‌తో ముందుకు సాగాలి. ఈ సమస్యలు పరిష్కరించకపోతే, చుట్టుపక్కల గ్రామాలు, ప్రజలు మరిన్ని ఇబ్బందులు ఎదుర్కోవాల్సి ఉంటుంది.