ఆంధ్రాలో బాల్య వివాహాలు బాగా ఎక్కువ

మనుగడ హక్కు ఇంకా పోరాటమే. NFHS5 (201921) ప్రకారం ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 5 ఏళ్ల లోపు పిల్లల్లో 31.2 శాతం మంది స్టంటెడ్ (ఎత్తు తక్కువ), 14.5 శాతం మంది వేస్టెడ్ (బరువు తక్కువ)గా ఉన్నారు. UNICEF 2024 అంచనా ప్రకారం రాష్ట్రంలో ఏటా సుమారు 18 వేల మంది శిశువులు 5 ఏళ్లు నిండకముందే మరణిస్తున్నారు. పోషణ్ అభియాన్, అంగన్‌వాడీలు ఉన్నప్పటికీ 2024-25లో కూడా 40 శాతం మంది పిల్లలు మాత్రమే అంగన్‌వాడీ సేవలు పొందుతున్నారని స్వతంత్ర సర్వేలు చెబుతున్నాయి.

రక్షణ హక్కు భయానక స్థితిలో ఉంది. జాతీయ సగటు కంటే ఎక్కువగా ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో బాల్య వివాహాలు నమోదవుతున్నాయి. NFHS5 ప్రకారం 2024 ఏళ్ల మహిళల్లో 29.4 శాతం మంది 18 ఏళ్ల లోపు పెళ్లి చేసుకున్నారు. ఇది జాతీయ సగటు 23.3 శాతం కంటే ఎక్కువ. 2023-24లో రాష్ట్రంలో 8,200కు పైగా POCSO కేసులు నమోదయ్యాయి. బాలకార్మికుల సంఖ్య దాదాపు 4.5 లక్షలుగా UNICEFILO 2024 అంచనా వేసింది. చైల్డ్‌లైన్ ఏపీకి 2024-25లో 28 వేల కాల్స్ వచ్చాయి. వీటిలో 32 శాతం బాలకార్మిక విముక్తి కోరుతూ ఉన్నాయి.

అభివృద్ధి హక్కు విద్యలో వెనుకబడింది. ASER 2024 ప్రకారం రాష్ట్ర గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 14-16 ఏళ్ల పిల్లల్లో కేవలం 54 శాతం మంది మాత్రమే రెండో తరగతి స్థాయి పాఠం చదవగలుగుతున్నారు. 10వ తరగతి తర్వాత డ్రాపౌట్ రేటు 17.8 శాతంగా UDISE+ 2023-24 నివేదిక చెబుతోంది. RTE 2009 అమలు పూర్తి స్థాయిలో లేదు. రాష్ట్రంలోని 22 శాతం ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో ఇప్పటికీ టీచర్–పిల్లల నిష్పత్తి నిబంధనలకు విరుద్ధంగా ఉంది.

పాల్గొనే హక్కు దాదాపు గుర్తింపు లేని స్థితిలో ఉంది. బాల పంచాయతీలు, మీనా మంచ్ వంటి కార్యక్రమాలు కొన్ని జిల్లాలకే పరిమితం. పాఠశాలల్లో శారీరక శిక్షలు, మానసిక వేధింపులు ఇంకా కొనసాగుతున్నాయని సీఆర్సీఏపీ 2024 నివేదిక పేర్కొంది.

మూల కారణాలు స్పష్టంగా కనిపిస్తున్నాయి. పిల్లల సంక్షేమం కోసం రాష్ట్ర బడ్జెట్‌లో కేవలం 3.2 శాతం మాత్రమే కేటాయిస్తున్నారు. అమలు యంత్రాంగంలో సమన్వయం లోపం, అధికారులకు తగిన శిక్షణ లేకపోవడం, గ్రామీణ, పట్టణ అంతరం, కుల, లింగ వివక్షలు ఈ సమస్యలను మరింత తీవ్రతరం చేస్తున్నాయి.

1989 నవంబర్ 20న ప్రపంచం పిల్లలకు ఒక హామీ ఇచ్చింది. ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆ హామీని స్వీకరించింది. కానీ 2025 నవంబర్ 20 నాటికీ ఆ హామీ పూర్తి స్థాయిలో నెరవేరలేదు. ఇది గణాంకాల కథ కాదు, లక్షలాది మంది ఏపీ పిల్లల బతుకుల కథ. వారి గొంతుక కోసం ఇంకా పోరాటం కొనసాగాల్సి ఉంది.

పిల్లల ప్రాథమిక హక్కుల విషయంలో ప్రభుత్వాలు మరింత శ్రద్ధ తీసుకోవాలని ఉమ్మడి కృష్ణా జిల్లా చైల్డ్ వెల్ఫేర్ కమిటీ మాజీ చైర్మన్ డాక్టర్ బీవీఎస్ కుమార్ పేర్కొన్నారు. బాలల మేథస్సును పెంచే కార్యక్రమాలు కొత్తగా చేపట్టాల్సిన అవసరం ఉంది. బాలలు దేశ భవిష్యత్ ను నిర్థేశించే వారు. వారి హక్కుల అమలుకు ఒప్పందం జరిగి 36 ఏళ్లయింది. అయినా ప్రభుత్వాల తీరులో పెద్దగా మార్పు రాలేదు అని అన్నారు.