ఇంటింటికీ తెలిసిన ఇతిహాసం – మహాభారతం

-బేతి పాణిగ్రాహి

ఈ పాటికి రచన పూర్తయిన మహేతిహాసం మహాభారతంలో భగవద్గీత ఒక భాగం మాత్రమె. వ్యాస మహర్షి రాసిన ఈ మహేతిహాసం అన్నదమ్ముల పుత్రులైన కౌరవ పాండవుల మధ్య జరిగిన భీషణ సంగ్రామాన్ని వర్ణించింది.

“ ఈ ఇతిహాసం ప్రయోజనం ఏమిటి వ్యాస మహర్షీ ? “ అని అడిగాడోక శిష్యుడు.

“ మహాభారతం జీవితానికి మార్గదర్శి, మానవాళి పాలిట కరదీపిక..” చెప్పాడు వ్యాసుడు.” కర్తవ్యం, కుటుంబం, విధేయత, అధికారం..గురించి ఇది మనకు విశదీకరిస్తుంది. నైతికత, నీతిశాస్త్రం, ఆధ్యాత్మికతల సంక్లిష్టత గురించి వివరిస్తుంది. కానీ , నా ప్రియ శిష్యుడా, ఇది అంతకు మించినది . మానవుని స్థితి గతులకు ప్రతిబింబం, ఆత్మను చూపించే దర్పణం కూడా .”

“మహాభారతాన్ని లోతుగా పరిశీలిస్తే..అస్తిత్వపు చక్రీయ స్వభావం నన్ను ఆశ్చర్య చకితుడిని చేసింది..” అన్నాడొక తత్వవేత్త. “ కౌరవ పాండవులు చెడుకు-మంచికీ, చీకటికి- వెలుతురుకీ సంకేతాలు. ఇవి ఒకే నాణేనికి రెండు ముఖాలు కాదా ?”

“ నిజమే..” అన్నాడు వ్యాసుడు. “జీవితం అనేది పుట్టుక. పెరుగుదల, మరణం, పునర్జన్మల అనంత చక్రం అని మహాభారతం మనకు చెబుతుంది. మనం ఈ చక్రబంధంలో ఇరుక్కుపోయి ప్రపంచంలో మన స్థానాన్ని కనుగొనేందుకు కొట్టుమిట్టాడుతున్నాం.”

“ మరి నిర్ణయస్వేచ్చ సంగతేమిటి ? “ అని ప్రశ్నించాడు మరో తత్వవేత్త. “ మన చర్యల మీద నిజంగా మనకు నియంత్రణ ఉందా ? లేక, విధి చేతుల్లో కీలుబొమ్మలమా?”

“ఆహ్..ఇది ఎన్నో యుగాలుగా లేవనెత్తుతున్న ప్రశ్న,” అంటూ మందహాసం చేశాడు వ్యాసుడు. “మన నిర్ణయాలకు పర్యవసానాలుంటాయి, కానీ మనం నియంత్రించలేని శక్తులు మనల్ని శాసిస్తాయి అని మహాభారతం చెబుతుంది. బహుశ నిర్ణయస్వేచ్చ, విధిల మధ్య సమతౌల్యంలో వాస్తవం వుంటుంది.”

ప్రాంతమంతటా మహాభారతం ప్రచారమయి ప్రతి ఇంటిలో ఆ పేరు చిరపరిచితమై పోయింది. అదొక సాంస్కృతిక గీటురాయి గా మారి అన్ని వర్గాల ప్రజలను ఆలోచింపజేసింది. మహాభారతం లోని కథలు, పాత్రలు, బోధనలు ఆర్యుల సంస్కృతిలో విడదీయరాని భాగమై వాళ్ళ విలువలు, విశ్వాసాలు, సాంప్రదాయాలను తీర్చిదిద్దాయి.

“మన చర్యలకు పర్యవసానాలుంటాయని మహాభారత గ్రంథం ఎల్లప్పుడూ గుర్తు చేస్తుంది; పర్యవసానాలు మనకు మాత్రమె కాదు, రాబోయే తరాలకు కూడా..” అన్నాడొక వయోవృద్ధ మేధావి.

“ వాస్తవం చెప్పారు..” అన్నాడు వ్యాసుడు.” మన చర్యల ఫలితాలు చుట్టూవున్న ప్రపంచం పై ఎలా ఉంటాయో పరిగణన లోకి తీసుకోవాలనీ, ధర్మం కోసం, సత్ప్రవర్తన కోసం పాటుపడాలనీ, కారుణ్య దృష్టి, విచక్షణాగుణం అలవర్చుకోవాలనీ మహాభారతం మనకు బోధిస్తున్నది.”

మహాభారతాన్ని గుళ్ళలో, దర్బారులలో, గ్రామ కూడళ్ళలో చదివి వినిపించారు, ప్రదర్శించారు. అందులోని ఉదాత్త పురుషులు, దుష్ట నాయకులు, దైవ స్వరూపుల గురించి ప్రేక్షకులు పలు రకాలుగా చర్చించారు. ఆ ఇతిహాసకావ్యం సాహిత్యానికి అతీతంగా కళా సంగీతాలను, వాస్తుకళను సైతం ప్రభావితం చేసింది.

“ కథను చెప్పే కళకు మహాభారతం ప్రశస్తమైన ఉదాహరణ..” ప్రశంసించాడోక కవి. “కథలు మన వ్యక్తిత్వాన్ని తీర్చుదిద్దుతాయనీ, వాటిలో మన పూర్వీకుల విజ్ఞానం, లోకరహస్యాలు నిక్షిప్తమై ఉంటాయనీ ఈ కావ్యం మనకు నిత్యం గుర్తు చేస్తుంది.”

“ నిజం చెప్పారు..” అన్నాడు వ్యాసుడు. “ మన కథలు మనలో అంతర్భాగమనీ, అవి మానవ స్వభావ సారాన్ని అందిస్తాయనీ మనకు మహాభారతం జ్ఞాపకం చేస్తుంది. ఆ కథలు అందరికీ వినిపిద్దాం, అంతటా ప్రచారం చేద్దాం, వాటి నుంచి నేర్చుకుందాం.”

మహాభారతం సమాజం పై ప్రగాఢ ప్రభావం పడవేసింది; ఆర్య సంస్కృతిని దృఢతరం చేస్తూ ప్రజల్లో ఉమ్మడి వారసత్వ భావనను పెంపొందించింది. పాటించాల్సిన ధర్మం, నమ్మాల్సిన విలువలు, ప్రపంచం లో తమ స్థానం గురించి వారికి గుర్తు చేసింది. ఈ ఇతిహాసం ప్రభావం భూఖండం నలుచెరగులా ప్రాకింది, స్థానీయ సంప్రదాయాలను, అవశేషంగా మిగిలి పోయిన హరప్పన్ ఆచారాలను సైతం కబళించివేసింది. ఆర్యుల ఆచారాలు, విశ్వాసాలు పాత వాటి స్థానాన్ని ఆక్రమించాయి. కొత్త గాథను, దాని బోధనలను ప్రజలు స్వాయత్తం చేసుకున్నారు.

కళా సాహిత్యాలను, సంగీతాన్ని తీర్చిదిద్దుతూ మహాభారతం ఒక సాంస్కృతిక గీటురాయిగా అవతరించింది. అందులోని కథలు, పాత్రలు అసంఖ్యాక కళా రూపాల్ని ప్రభావితం చేశాయి ; ఇతివృత్తాలు, ప్రధాన చిహ్నాలు కొత్త సాహితీ, సంగీత స్వర రచనలకి ప్రాతిపదికలైనాయి. ఆ ఇతిహాస ప్రభావం వాస్తుకళ కి కూడా విస్తరించింది ; మహాభారతం లోని దైవ స్వరూపులు, ఉదాత్త పురుషులను ప్రదర్శించే విధంగా మందిరాలు, రాజభవనాలు నిర్మితమైనాయి.

గతంలో ప్రజల గుర్తింపుని వైభవోపేతంగా ప్రదర్శించి విలసిల్లిన హరప్పన్ సంప్రదాయాలు విస్మృతిలోకి జారి పోయాయి, మహాభారతం ఘనత ముందు అవి కనపడని నీడలుగా మిగిలాయి.

అలా, మహాభారతం కథ చెప్పే కళకి చక్కని ఉదాహరణగా, ఆర్యుల మొక్కవోని ధైర్య స్థైర్యాలకు సంకేతంగా నిలిచి పోయింది. దాని ప్రభావాన్ని రాబోయే తరాలవారు కూడా చవి చూస్తారు ; ఉపఖండపు సంస్కృతిని, ప్రజల భవిష్యత్తుని అదే తీర్చి దిద్దుతుంది.

“మనం ధర్మ పథాన్ని అనుసరిద్దాం..” అన్నాడొక శిష్యుడు.

“మనం మహాభారత బోధనల్ని పాటిద్దాం..” వివేకం, విజ్ఞానం నిండిన చూపులతో బదులిచ్చాడు వ్యాసుడు. “ మన పూర్వీకుల విజ్ఞానాన్ని, మన విలువల ప్రాధాన్యాన్ని నిత్యం స్మరించుకుందాము.”