భగవద్గీత ఎలా ఆవిర్భవించింది?

-బేతి పాణిగ్రాహి

అంతకంతకూ అధికమవుతోన్న బౌద్ధం ప్రభావానికి అడ్డుకట్ట వేసేందుకు నిర్ణయించుకున్న ఆర్యులు తమ సిద్ధాంతాలను, విశ్వాసాలను పునరుద్ఘాటించే ఒక కొత్త గ్రంథాన్ని రూపొందించాలనుకున్నారు. ఇంద్రసేనుడు తన రాజ్యం లోని ప్రముఖ పండితులను దర్బారుకు పిలిపించి కొత్త గ్రంథ రచన వేగిరం పూర్తి చేయాలని పురమాయించాడు.

“బౌద్ధుల బోధనలకు మనం ధీటైన సమాధానం ఇవ్వాలి..“ ఉద్ఘాటించాడు ఇంద్రసేనుడు. “ మన ప్రజలకు ఒక దారిదీపం వంటి గ్రంథాన్ని అందించాలి.. అది విధ్యుక్త కర్తవ్యం, జాతిగౌరవం, ధైర్యసాహసాలు నూరిపోసేదిగా వుండాలి.” అతని ఉద్దేశం అర్థమైనదన్నట్టుగా పండితులు, ఋషులు తలలూపారు. వారు కృతనిశ్చయులై గ్రంథరచన పనిలో నిమగ్నమయారు.

అలా భగవద్గీత పుట్టింది. యోధుడైన అర్జునుడు, దైవ స్వరూపుడైన కృష్ణుడు...ఇరువురి నడుమ సంవాదంలా సాగిన ఆ పవిత్రగ్రంథం ఆర్యుల తాత్వికచింతన, ఆధ్యాత్మికత, యుద్ధ సాంప్రదాయాలను కలగలుపుకున్న రచన.

పాండవులు, కౌరవుల నడుమ సంగ్రామం ఆరంభమైనప్పుడు రణస్థలిలో నిలబడ్డ అర్జునుని మదిలో అనేక సంశయాలు తలెత్తినాయి. తన రక్తసంబందీకులైన కౌరవుల, సొంత బందువుల సేనలు ఎదురెదురు నిలబడివున్నాయి. తన రక్తసంబందీకులను, బంధువులను చంపడమంటే తన సొంత రక్తాన్ని చిందించడమేనని అతనికి తెలుసు.

“ నా కర్తవ్యమేమిటి కృష్ణా..?” పలు సందేహాలతో వణికే స్వరంతో ప్రశ్నించాడు అర్జునుడు.

“ యుద్ధం చేయడమే నీ కర్తవ్యం..” జవాబిచ్చాడు కృష్ణుడు. “నీ వారిని రక్షించడం, ప్రాకృతిక న్యాయాన్ని నిలబెట్టడమే నీ పని. నువ్వొక యోధుడవు, యుద్ధం చేయడం నీ ధర్మం.”

“ కానీ కృష్ణా..నా మనసు వికలమై పోతున్నది..” అన్నాడు అర్జునుడు.”నేను నా సొంత బంధువులను చంపాలనుకోవడం లేదు. మరో మార్గం లేదా..?”

“ మరో మార్గం లేదు అర్జునా..” జవాబిచ్చాడు కృష్ణుడు. “ ఈ యుద్ధం న్యాయబద్ధమైనది, పోరాడటమే ఇప్పుడు నీ కర్తవ్యం, చింతించకు అర్జునా..నీకు మార్గదర్శనం చేస్తాను. యుద్ధరంగం నడుమ సైతం ఆధ్యాత్మిక పురోభివృద్ధికి, ఆత్మసాక్షాత్కారానికి నీకు దారి చూపిస్తాను.”

“పునర్జన్మ చక్రం సంగతేమిటి ? “ ప్రశ్నించాడు అర్జునుడు. “దు:ఖ విచారాల చక్రం నుంచి నేనెలా తప్పించుకోగలను?”

“ఆధ్యాత్మికచింతన ద్వారా జననమరణాల చక్రాన్ని చేదించ గలం..అర్జునా..” బదులిచ్చాడు కృష్ణుడు. “యోగసాధన ద్వారా, ఆత్మజ్ఞాన ప్రాప్తి ద్వారా అది సాధ్యమవుతుంది. నీ కర్తవ్యంపై మనసు నిలుపు, ఫలితం గురించి ఆలోచించకు.”

“అలాగే. నువ్వు చెప్పినట్టే చేస్తా కృష్ణా. యుద్ధం చేస్తా. ఆధ్యాత్మిక ఉన్నతి కోరుకుంటా..” అన్నాడు అర్జునుడు.

“ నిజమైన ధైర్యం, స్థైర్యం అంటే అది, అర్జునా.” మెచ్చుకున్నాడు కృష్ణుడు. “ యుద్ధం చేయడం మాత్రమె నీ కర్తవ్యం కాదు.. ఆ పని ధైర్యం, దర్పంతో చేయాలి కూడా. ఎల్ల వేళలా గుర్తుంచుకో..నేను నీ వెంటే వుంటాను. నీ మార్గంలో దారి చూపిస్తాను.”

అలా భగవద్గీత కర్తవ్యం, గౌరవం, సాహసం గొప్పదనాన్ని కీర్తించింది. యుద్ధంలో, హింసలో పాల్గొనడం కూడా సమాజం పట్ల విధ్యుక్త కర్తవ్యం నెరవేర్చడమేనని ఉద్ఘాటించింది. అది ‘ స్వధర్మ’ అనే సిద్ధాంతాన్ని, ప్రతి మనిషీ ఈ ప్రపంచంలో ఒక ప్రత్యెక భూమిక నిర్వర్తించాల్సి ఉంటుందనీ, అదే ఆధ్యాత్మిక వికాసానికి కీలకమనీ ప్రవచించింది.

భగవద్గీత ప్రభావం ఆ ప్రాంతమంతటా ప్రాకింది. తాము అనుసరించగల కొత్త మార్గం ఒకటుందని. ఆధ్యాత్మిక జ్ఞానం కోరుతూ కూడా సమాజంలో తమ పాత్రని, కర్తవ్యాన్ని నిర్వర్తించే వీలు అది కల్పిస్తుందనీ ప్రజలు నమ్మసాగినారు. ఆ గ్రంథ సందేశం జీవితానికి అర్థం, పరమార్థం బోధించి సింధు లోయ ప్రజలు అందరినీ ఆలోచింపజేసింది; తమ విలువలు, నమ్మకాలను నిలుపుకుంటూనే సొంత జీవనవిధానానికి నిబద్ధులై వుండవచ్చునని అది భరోసా ఇచ్చింది.

అలా ఆ రెండు తాత్విక చింతనలు రెండు ఎత్తైన స్తంభాల్లాగా - మనిషి సంకల్ప శక్తికి, ఆధ్యాత్మికతకు ఒక్కొక్క చిహ్నంలాగా నిలబడినాయి, భగవద్గీత, బౌద్ధం అనే రెండు విరుద్ధ మార్గాలు రెండూ తమ తమ అనుయాయులకు జ్ఞానోదయం, అవగాహన దిశగా దారి చూపాయి.

సంవత్సరాలు గడిచాయి. భగవద్గీత ప్రభావం పెరుగుతూ పోయింది. ఆర్య సామ్రాజ్యం ఎల్లలు దాటి దక్షిణాదిన దక్కన్ పీఠభూమిని తాకింది. ఉత్తరాదిన ఆర్య, దక్షిణాదిన ద్రావిడ సాంస్కృతిక, భాషాపరమైన అంతరాలను పూరించే సమైక్యతాశక్తిగా అది అవతరించింది. గ్రంథంలోని కొన్ని విశ్వజనీన సూత్రాలు –ఆధ్యాత్మిక వికాసం, ఆత్మజ్ఞానం, జీవిత పరమార్థ అన్వేషణ... ప్రాంతీయ విభేదాలకు అతీతంగా అన్ని రంగాల ప్రజలను ఆకట్టుకున్నాయి. (సశేషం)